Autor: Cukrzyca jest chorobą cywilizacyjną, choruje na nią 5% ludzkości (w 95% przypadków jest to typ 2) z czego spora część nie jest świadoma istnienia choroby, i najczęściej ujawnia się ona zupełnie przypadkowo, podczas wykonywania badań związanych zupełnie z inną chorobą. Cukrzyca (łac. diabetes mellitus) to zaburzenie metaboliczne, które wywołuje upośledzona zdolność do produkcji insuliny przez trzustkę.
Należy pamiętać, że cukrzyca jest chorobą do końca życia, ale jej stwierdzenie nie oznacza wcale końca życia. Z cukrzycą można praktycznie prawie normalnie funkcjonować, tak jak przed rozpoznaniem choroby, oczywiście pod warunkiem zastosowania się to kilku ograniczeń związanych z chorobą.
Na skróty
Objawy cukrzycy
Podstawowym objawem cukrzycy jest podwyższenie stężenia glukozy we krwi. W zależności od zaawansowania choroby może ono występować jedynie po spożyciu węglowodanów lub niezależnie od niego. Zawartość cukru we krwi (glikemię) podaje się w miligramach na 100 ml krwi (mg%) lub w milimolach na litr (mmol/l); związek między nimi określany jest wzorem [mmol/l] x 18 = mg%. I tak prawidłowa glikemia na czczo to 60-99 mg/dl (3,4-5,5 mmol/l), w 2 godzinie testu doustnego obciążenia glukozą glikemia poniżej 140 mg/dl (7,8 mmol/l).
Wczesne wykrycie objawów cukrzycy pozwala od poczatku dobrze dostosować dietę, czy później dawki insuliny. Dieta nie musi być od razu tak drastyczna, ważne, by trzymać się tego, co ustali diabetolog.
~*~
W rodzinach, w których występuje cukrzyca, bo jest to choroba dziedziczna zazwyczaj profilaktyka prowadzona jest już od najmłodszych lat. Przestrzega się przede wszystkim umiarkowanego jedzenia słodyczy, bowiem właśnie poprze to większość ludzi postrzega cukrzycę. Prawda nie do końca kryje się jednak w jedzeniu słodyczy. Cukrzyca spowodowana jest niewydolnością trzustki.
Spośród objawów cukrzycy warto wskazać następujące:
– mocne pragnienie
– znużenie, senność
– skurcze w kończynach dolnych, głównie w mięśniach łydki (skurcze spowodowane są słabym krążeniem, niewydolnością krążenia)
– przy cukrzycy tupu 1 (czyli przy podwyższonym cukrze we krwi, bo może być także niedocukrzenie, zjawisko odwrotne i tez jest ono cukrzycą) – wzrost masy ciała, stąd cukrzykowi potrzebny jest ruch
– duże stężenie cukru we krwi prowadzi do śpiączki, wielu cukrzyków niedopilnowanych umiera właśnie we śnie, stąd ważna rola rodziny, zwłaszcza wśród osób, które są w wieku starszym i same nie są w stanie zapanować nad poziomem cukru we krwi
– nasilona cukrzyca wpływa na ogólne osłabienie całego organizmu, stanowczo pogarsza wzrok, choć objaw ten jest o wiele częściej zauważalny u mężczyzn niż u kobiet
~*~
Na świecie coraz więcej osób zapada na cukrzycę typu 2, gdzie cukier gwałtowanie nie wzrasta i gwałtownie nie spada, utrzymuje się jednak na nieco podwyższonym poziomie, nie wymaga to leczenie, brania insuliny czy nawet tabletek, zaniedbania w diecie, która nie musi być znowu jakaś drastyczna mogą jednak doprowadzić do wejścia w stadium insuliny typu 1.
Pamiętaj przede wszystkim, że SENNOŚĆ i WZMOŻONE PRAGNIENIE to dwa podstawowe wyznaczniki, po których można stwierdzić, że osoba może być dotknięta cukrzycą.
Przeczytaj naszą poradę!
Jeśli nie jesteś pewny czy objawy danej osoby wskazują na występowanie cukrzycy, to najpierw powinieneś zaobserwować jak dana osoba reaguje, jak reaguje jej organizm na pożywienie. Podwyższenie glukozy (cukru) we krwi powodują węglowodany, czyli cukry. Krótko mówiąc, jeśli zachodzi podejrzenie cukrzycy jej objawy, jak właśnie senność, pojawiają się po zjedzeniu słodyczy, ciastek, pieczywa, ziemniaków, picia słodzonych i konserwowanych napojów kolorowych.
~*~
Najgorzej jeśli cukrzyca dopada osobę w wieku starczym, oznacza to, że albo jej objawy nie były wcześniej wykryte, ale po prostu się nie ujawniały. Bywa i tak. Cukrzycę powoduje przede wszystkim brak aktywności fizycznej w starszym wieku, przewlekłe zapalenie trzustki czy po prostu powstająca z wiekiem utrata mięśni, wiotkość organizmu, który zaczyna nie być już podatny na wytwarzana samoczynnie w organizmie insulinę. Człowiek pozyskuje mniej energii ze swego organizmu i nie przetwarza jej. Jest to insulinoodporność, dokładnie nie wytwarzanie insuliny przez trzustkę.
~* ~
Wśród przyczyn cukrzycy tej niedziedzicznej wymieniane są także kłopoty i nadmierne stresy dnia codziennego oraz nieleczona otyłość czy ponadprzeciętne przyjmowanie leków moczopędnych, fenytoina.
Typy cukrzycy
Cukrzyca typu I insulinozależna – inną nazwą tego typu cukrzycy jest także “cukrzyca młodzieńcza”, ponieważ diagnozowana jest ona u osób do 30-tego roku życia. Jej początek ma charakter gwałtowny, inaczej, niż w cukrzycy typu II, gdzie chory przez wiele lat może żyć z chorobą i nic o tym nie wiedzieć. Główne objawy to duże osłabienie organizmu, ogromne pragnienie, częstomocz. Geneza choroby najczęściej pozostaje nieznana, chociaż decydujące znaczenie mają tutaj czynniki genetyczne. W tym rodzaju cukrzycy, konieczne jest regularne podskórne podawanie insuliny.
Cukrzyca typu II nieinsulinozależna – diagnozuje się ją w przeważającej liczbie stwierdzonych zachorowań. Dotyka ona najczęściej ludzi po 40-stym roku życia. Jest ona wynikiem prowadzenia niezdrowego trybu życia przez chorego, czyli niewłaściwe odżywianie, brak ruchu, stresStres i jego właściwości Stres jako pewien stan umysłu i ciała związany z sytuacją, która nas denerwuje, nie musi być..., używki. Leczenie, najczęściej przebiega poprzez podawanie tabletek, a w trudniejszych przypadkach, podawanie podskórne insuliny.
Cukrzyca ciężarnych przejściowe zaburzenie, rozpoznawane na podstawie podwyższonego stężenia glukozy we krwi pojawiające się u zdrowych dotąd kobiet i ustępujące całkowicie po zakończeniu ciąży.
Powikłania cukrzycowe
Wieloletnia cukrzyca prowadzi do wielu groźnych powikłań, które dotyczą wielu narządów: narządu wzroku – zmiany naczyń siatkówki czyli retinopatia cukrzycowa, zaćma, zmiany dotyczące naczyniówki, nerek – nefropatia cukrzycowa, czyli uszkodzenie funkcji nerek prowadzące do ich niewydolności (konieczność leczenia dializami lub przeszczepem nerki), włókien nerwowych – neuropatie. Postawowym powikłaniem jest natomiast stopa cukrzycowa.
Czy chorując na cukrzycę zupełnie wyeliminować ze swojej diety cukier i słodycze?
Nie jest prawdą, że chorzy na cukrzycę muszą wykluczyć ze swojej diety cukier. Dobrze kontrolując pozom glikemii można pozwolić sobie na słodkości, oczywiście wszystko pod kontrolą i w granicach rozsądku, by nie dopuścić do przekroczenia stężenia cukru we krwi.
Jak powinien odżywiać się chory na cukrzycę?
Odżywanie, prawidłowa dieta ma podstawowe znaczenie w życiu każdego cukrzyka. To od niej zależy zachowanie sprawności i uniknięcie ewentualnych powikłań związanych z cukrzycą. W diecie cukrzycowej nacisk kładzie się na ilość spożywanych węglowodanów. Odpowiednia dieta (produkty o niskim indeksie glikemicznym, złożone węglowodany, zmniejszona ilość tłuszczów nasyconych, więcej rozpuszczalnego błonnika) zmniejsza hiperglikemie po posiłkowe i pozwala zapobiegać powikłaniom. W cukrzycy typu 1 ograniczenia dietetyczne nie są tak istotne. Poza koniecznością dopasowania dawek insuliny do spożywanych pokarmów (lub odwrotnie) zaleca się unikanie produktów o bardzo wysokim indeksie glikemicznym i produktów mogących przyspieszać rozwój powikłań (jak miażdżyca).
Cukrzyca, a sport?
Chory na cukrzycę jak każdy może uprawiać sport. Aktywność fizyczna jest także wskazana, ponieważ przyczynia się ona do obniżania poziomu cukru we krwi. W większości przypadków cukrzycę typu 2 daje się początkowo dobrze kontrolować za pomocą odpowiedniej diety i wysiłku fizycznego. Ponieważ ten typ cukrzycy wiąże się zwykle z nadwagą, utrata wagi zwiększa wrażliwość na insulinę. Wysiłek fizyczny działa podobnie, poza tym pomaga zapobiegać powikłaniom cukrzycy.
Jak powinien żyć chory na cukrzycę?
Odpowiedź jest prosta, tak samo jak zdrowy. Przestrzegając podstawowych zasad związanych z chorobą nie ma szczególnych przeciwwskazań, by życie cukrzyka specjalnie różniło się od życia człowieka, który na tą chorobę nie choruje. We wszystkich typach cukrzycy bardzo ważne jest unikanie palenia tytoniu i picia alkoholu – środki te zwiększają prawdopodobieństwo powikłań cukrzycy.
Stopa cukrzycowa
Jest to powikłanie chorobowe występujące u cukrzyków, które prowadzi do naruszenia tkanki miękkiej, a czasem nawet kości. Stopa cukrzycowa nasila się wobec zaburzeń ukrwienia i krążenia (uszkodzenie układu naczyniowego i nerwowego – zmniejszone czucie) w efekcie przynosząc mniejszą odporność na skaleczenia i gojenie ran, przez co z kolei dużo łatwiej o infekcje. Krążenie w kończynach dolnych (bo głównie ich tyczy się stopa cukrzycowa) jest słabe, przez co słabiej regeneruje się tkanka.
Występują przypadki stopy cukrzycowej, w których nie ma już odwrotu i żadne leczenie farmakologiczne nie jest w stanie zagoić powstałych ran, wtedy konieczna jest amputacja kończyny lub na przykład jedynie palców u nóg.
Dlatego cukrzyk musi nieustannie monitorować zmiany na nogach, stopach, uważać na skaleczenia, a gdy się już jakieś pojawiły, chociaż przypadkowo od uderzenia, należy solidnie je wyleczyć. Rana najlepiej goi się, kiedy ma dopływ powietrza, bez opatrunku.
Jak rozpoznać stopę cukrzycową?
- niedokrwienie stóp,
- zimność stóp,
- słabe gojenie ran,
- mrowienie w nogach,
- pęknięcia i zrogowacenia skóry, które wskazują na niewłaściwą jej regenerację,
- długo gojące się odciski.
Chcąc, by stopa cukrzycowa się nie pogłębiał należy ćwiczyć nogi, masować, chodzić, tak by były w ruchu i pobudzały się do życia.
Samokontrola chorego na cukrzycę:
- mycie nóg w letniej wodzie,
- dokładne wycieranie, utrzymanie suchych nóg, zwłaszcza przestrzeni pomiędzy palcami,
- niedopuszczenie do pocenia i zawilgocenia skóry nóg, bo to przyczyni się do odparzeń, odgniatów, później ran, które w nasilonym i zaawansowanym stadium cukrzycy mogą się już nie zagoić,
- noszenie bawełnianych skarpet,
- noś dopasowane obuwie,
- obcinaj często paznokcie, najlepiej używaj do tego jedynie pilnika, nie nożyczek
- nie pal papierosów,
Tryb życia cukrzyka
Życie cukrzyka nie może stawać się problemem dla jego samego oraz dla jego otoczenia, a często tak właśnie bywa. Jest to trudna i stale pogłębiając się choroba, nie wolno jej lekceważyć, ale należy pamiętać, że największe znaczenie ma tutaj samokontrola chorego na cukrzycę. To on musi pamiętać o porach przyjmowania insuliny czy tabletek, o doborze odpowiednich pokarmów o ruchu fizycznym.
~*~
Co jest ważne w życiu cukrzyka, w trybie jego funkcjonowania – przede wszystkim fakt, że insuliny nie wolno brać na czczo. Przed każdą dawką trzeba coś tam przegryźć, zjeść śniadanie czy chociaż jakąś kanapkę. Insulina bowiem wspomaga trawienie węglowodanów, zatem najlepiej łączyć ją właśnie z pokarmem, wtedy działa bezpośrednio korygując niedobór czy nadmiar cukrów w organizmie.
~*~
Cukrzyk musi dbać o dietę, czyli zdrowe odżywianie. Nie jest to dieta odchudzająca, nie o to chodzi, acz o właściwe dawki witamin, bowiem organizm jest już nieustannie osłabiony i musi być wzmacniany nie tylko farmakologicznie insuliną, ale naturalnie poprzez na przykład owoce: głównie jabłka, najlepiej pieczone oraz grejfruty. Do picia woda mineralna, naturalne niesłodzone soki, słone krakersy.
~*~
Wysiłek fizyczny cukrzyka nie musi polegać na intensywnych ćwiczeniach, chodzi o to, by po prostu starać się samemu chodzić, organizować dzień, a nie zwalać wszystko na chorobę. Ważne jest bowiem nastawienie. Trzeba się po prostu przyzwyczaić, branie insuliny powinno stać się automatycznym elementem.
Co to jest dzienniczek cukrzyka?
Podczas wizyty u diabetologa (każdy cukrzyk powinien mieć swojego lekarza specjalistę, który będzie prowadził chorobę od początku, zmiany lekarza nie sprzyjają prowadzeniu profilaktyki i monitorowaniu stanu cukrzycy, głównie stopy cukrzycowej oraz dawek insuliny czy rodzajów tabletek) cukrzyk otrzymuje kalendarzyk, w którym ma zobowiązać się do notowania wyników z pomiaru cukru we krwi. Cukier mierzy się rano po przebudzeniu (po nocy, na czczo), po obiedzie (najlepiej po dwóch godzinach od spożycia pokarmu, bowiem w takim czasie u człowieka poziom cukru powinien się unormować), przed snem
~*~
Największy spadek insuliny datuje się na godzinę pierwszą w nocy, często właśnie wtedy dochodzi do śpiączki i innych objawów (jakimi w przypadku nasilonej cukrzycy są także wycia, jęli i dziwne do wytłumaczenia objawy u chorego na cukrzycę, które spowodowane są właśnie uszkodzeniami organizmu w czasie niedoboru insuliny, po chwili cukrzyk wraca do siebie)
Dieta cukrzycowa
Cukrzyk na diecie nie musi być utrapieniem całej rodziny, jego tryb życia nie może dezorganizować go innym. Nie stanie się tak, jeśli cukrzyk będzie wiedział i umiał sam dobrać sobie pożywienie i ukształtować tryb życia, bo z cukrzycą przecież trzeba żyć.
Dieta cukrzycowa nie jest wcale męczarnią. Wskazówki i porady diabetologa uwarunkowane są osobowością danego cukrzyka, jego dotychczasowym trybem życia oraz stopniem otyłości. Podstawa jest zrzucenie otyłości. Otyli mogą przyjąć od 1000 do 1200 kcal. Mniej otyli do 1600.
Cukrzyca powodowana jest nie tylko dziedziczonymi genami, ale także uwarunkowaniami środowiska, w którym żyjemy, nawyków żywieniowych, które ją pogłębiają.
Zatem cukrzyca jako choroba cywilizacyjna wynika:
z nerwowego trybu życia
ze złego odżywiania
z braku ruchu
Produkty, które powinien jeść cukrzyk:
sałata, szpinak, pomidory, rzodkiewka, kalafior, ogórki, ryby, drobiowa wędlina
Dieta cukrzycowa powinna obfitować w znacznie więcej cukrów złożonych. Cukry proste podnoszą automatycznie poziom cukru we krwi, złożone zaś uwalniają go stopniowo.
Cukry: proste – fruktoza – występują w suszonych owocach, cukrze spożywczym, gdzie cukier jest głównym składnikiem. Cukry złożone to skrobia, która występuje w warzywach, czy ziarnach zbóż.
Pamiętaj – masz silną cukrzyce nos przy sobie coś słodkiego, by w razie nagłego spadku cukru we krwi można go było uzupełnić.
TłuszczeKokosowe skarby Oprócz owoców i warzyw, w naszej diecie ważną rolę odgrywają tłuszcze. Często używane są takie, które szkodzą zdrowiu....: mogą stanowić do 20-30% całości pożywienia, najgorzej jest spożywać TłuszczeKokosowe skarby Oprócz owoców i warzyw, w naszej diecie ważną rolę odgrywają tłuszcze. Często używane są takie, które szkodzą zdrowiu.... zwierzęce, które rozwijają miażdżycę, czyli tamują swobodny przepływ krwi, tworząc skrzepy, naruszając układ krwionośny, jaki u cukrzyka i tak źle funkcjonuje. Należy więc wyeliminować TłuszczeKokosowe skarby Oprócz owoców i warzyw, w naszej diecie ważną rolę odgrywają tłuszcze. Często używane są takie, które szkodzą zdrowiu.... zwierzęce. Miażdżyca rozwija się także poprzez słodkie, tłuste ciastka, placki, lody.
Białko: chude wędliny, drobiowe, dużo ryb, biały ser, niezbyt dużo jajek, chude mleko
Teraz już wiesz co może jeść cukrzyk – dlatego przygotuj mu dobrą dietę lub jeśli sam jesteś cukrzykiem weź sobie do serca te rady i staraj się do nich stosować.
Leki przeciw cukrzycy
Podstawowy lek jaki przychodzi nam na pierwszy rzut i który bezpośrednio kojarzony jest właśnie z cukrzycy to insulina. Zastrzyk insuliny pozwala uzupełniać jej niedobór w organizmie, który spowodowany jest niewydolnością trzustki. Insulina nie jest jednak jedyny środkiem na cukrzycę. Stosujemy ją w natężonym stadium choroby, a także na przykład w czasie, gdy insulina pojawi się w ciężarnej.
Jeśli chodzi o dawki insuliny to są one indywidualnie dobierane przez diabetologa, lekarza prowadzącego, monitorującego stan choroby. Wyróżniamy kilka odmian insuliny. Insulinę dawkujemy aparatem do cukru, do którego muszą być dostosowane odpowiednie paski. Paski cukrzycowe pakowane są zazwyczaj po 50 szt., są refundowane przez fundusz, kupujemy je wyłącznie na receptę. Każde opakowanie pasków do cukru posiada swój kod, który trzeba wprowadzić do aparatu do mierzenia cukru, wtedy można dokonywać pomiarów.
Aparaty do mierzenia cukru
Aparat do mierzenia cukru to najważniejszy przedmiot cukrzyka. Samokontrola i pomiar cukru we krwi to automatyczne czynności chorego na cukrzycę. Częstotliwość pomiarów ustala diabetolog, oczywiście w razie potrzeby sam monitoruj stan swojego organizmu, po tym, co jesz i jak to działa na Ciebie. Tak najlepiej jest rozpoznać cukrzycę oraz ustalić i dobrać właściwa dietę.
Jak działa nowoczesny aparat do cukru?
Nowoczesne aparaty do mierzenia cukru we krwi mają tę zaletę, że nie trzeba już nakłuwać skóry. Mierzy się stężenie cukru bez nakłuwania. Aparat zakładamy na rękę, dokładnie na przedramię, wygląda niemal jak zegarek, nosimy przez całą dobę. Aparat określa stężenie cukru poprzez pomiar glukozy w pocie człowieka, na zasadzie wykorzystania oporności elektrycznej skóry. Częstotliwość pomiarów ustala się samemu lub po konsultacji (wskazaniach lekarza) co godzinę, dwie, co 30 minut. Aparat wyświetla dane i informuje cukrzyka o poziomie cukru na dana chwilę. Jest to doskonały sposób na dokładne monitorowanie stanu cukru w ciągu dnia: po przebudzeniu, po wysiłku, po jedzeniu, po drzemce poobiedniej. Jest to dobry monitoring w ciągu dnia, jak i na przestrzeni tygodni. Nie musisz pamiętać o określonej godzinie pomiaru cukru, aparat sam przypomina i informuje o wyniku pomiaru.
Pamięć aparatu:
Aparat do cukru zachowuje w pamięci wyniki pomiaru, dzięki czemu można je w każdej chwili przeglądnąć i porównać, a dzięki temu precyzyjnie dobrać insulinę. Aparat na rękę wyposażony jest w kartę pamięci, z której dane można zapisać na komputerze i zachować na lata. Minusem tego aparatu jest fakt, iż na bardzo spoconym ciele czy przy bardzo niskim poziomie cukru jego wydajność nie jest tak precyzyjna.
Tradycyjny aparat do mierzenia cukru:
Tradycyjny aparat do mierzenia cukru jest nadal najbardziej powszechnym tego typu przyrządem. Mimo, iż mierzy poziom cukru we krwi przez nakłucie opuszków palca (wykonuje się to penem z wymiennymi końcówkami igieł, sam aparat zaś odczytuje dane poprzez naniesienie kropli krwi na wskaźnik pomiaru usytułowany w większości modeli na środku aparatu lub po jego boku, kroplę nakłada się na pasek do cukru, który został wcześniej umieszczony na aparacie0) – to jest najbardziej precyzyjnym urządzeniem do pomiaru glukozy we krwi.
Aparat do mierzenia cukru można kupić w aptekach, bez recepty, może go nabyć każdy. Cukrzykowi przysługuje zniżka, aparat taki może nabyć drogą wysyłkową na przykład w Centrum Diabetologii.
Słodziki
Słodzik zastępuje nam dawkę cukru. Wsypujemy do do kawy, herbaty czy innych napojów. Niej jest to cukier prosty, jak cukier spożywczy, który jest nie tylko kaloryczny, ale przede wszystkim niezdrowy. Cukrzykowi nie wolno słodzić, albo przynajmniej powinien nauczyć się słodzić coraz mniej, stopniowo. Słodzi przyczynia się do oduczenia dużego słodzenia lub po prostu zastępuje cukier spożywczy. Małe pudełko słodziku kupisz już za parę złotych, bez problemy zmieścisz nawet w kieszeni. Dieta cukrzycowa nie może zawierac cukru prostego, jego sama i wartośc energetyczną zastępuje właśnie słodzik.
Pytania do diabetologa
Czy w podeszłym wieku jest szansa na wyleczenie cukrzycy?
Na wyleczenie nie, na walkę i możliwość zablokowania jej rozwoju – tak.
Cukrzyca powodowana jest brakiem wydzielania insuliny przez trzustkę lub niewłaściwym jej wydzielaniem, stąd konieczność brania tabletek, które regulują poziom cukru we krwi. Jednak cukrzyca występująca od kilku, kilkunastu lat, w wieku starszym nie zawsze wynika jedynie z braku insuliny, głównie są to już zmiany w całym organizmie, braku odporności komórek, które nie wchłaniają cukru ze krwi, ten zaś zaczyna niszczyć nerki, serce, naczynka, wątrobę, nie są to nagłe zmiany lecz nasilające się latami, czasem w ogóle nieodczuwalne, do momentu, aż pojawi się stopa cukrzycowa.
Samokontrola cukrzyka, uwaga na to co je, jak żyje, znacznie ułatwiają przejście przez tę chorobę. Są jedynym skutecznym lekarstwem, które trzeba stosować latami. Jedni ludzi przez 10-20 lat nie jedzą słodyczy, inny nie palą, nie piją alkoholu, nie jedzą ziemniaków, nie piją słodkich napojów i żyją. Dawka insuliny z dawką rozsądku to moja rada dla cukrzyków. Sam znasz najlepiej swój organizm i sam wiesz, jak reaguje na pokarm i Twój tryb życia. Sam zatem jesteś dla siebie najlepszym lekarzem.
Jak duże znaczenie ma dieta?
Podstawowe znaczenie ma dieta cukrzycowa, jak także dieta przy miażdżycy. Cukrzyca jest uwarunkowana przede wszystkim genetycznymi schodzeniami, jednak pożywienie i tryb życia cukrzyka muszą być przestrzegane według zaleceń diabetologa, a także własnych obserwacji. Mało tłuszczy zwierzęcych, dużo zielonych warzyw, ryby, mało cukrów prostych, przede wszystkim zrzucenie otyłości, jeśli takowe występuje.
Komentarze - masz coś do napisania? Zostaw proszę informacje.