Oparzenia lub sparzenia prędzej czy później przytrafiają się każdemu dziecku. Stopień zagrożenia po doznanym urazie zależy po pierwsze, od jego rozmiaru, a po drugie, od głębokości rany. Lekarze wyróżniają 3 stopnie:

• oparzenie pierwszego stopnia – skóra jest lekko zaczerwieniona (podobne objawy jak przy oparzeniu słonecznym),
• oparzenie drugiego stopnia – na skórze tworzą się dodatkowo pęcherze; do ich pojawienia się dojść może dopiero po wielu godzinach,
• oparzenie trzeciego stopnia – to szczególnie głębokie oparzenia, objawiające się biała i niewrażliwą na dotyk lub czarną skórą (martwica skóry i tkanek położonych niżej).

Następstwa oparzeń

Oparzenie pierwszego stopnia goi się bez uszkodzeń wtórnych, podobnie jest w przypadku drugiego stopnia oparzeń. Trzeci stopień oparzeń pozostawia często ciężkie blizny, powodujące ograniczenie ruchomości naruszonych narządów.

Oparzenia są niebezpieczne nie tylko z powodu powstałych blizn. Jeżeli oparzenie obejmuje więcej niż 10% powierzchni skóry (u niemowląt wystarczy 5%), organizm traci tak dużą ilość płynów, że pojawia się zagrożenie wstrząsu (por. s. 494).

Jak pomóc dziecku

• Dziecko, na którym płonie ubranie, zwykle ucieka w panice, zatrzymaj je za wszelką cenę.
• Oblej je wodą lub zanurz w wodzie.
• Jeżeli nie ma w pobliżu wody, zduś płomienie chustkami lub owiń dziecko wełnianymi kołdrami. Nie mając ich w zasięgu ręki, zmuś dziecko do tarzania się po ziemi w tę i z powrotem. Możesz też użyć gaśnicy, uważając, aby piana nie dostała się na twarz.
• Po ugaszeniu ognia rany należy schładzać. Zapobiegnie to rozszerzaniu się oparzeń do głębszych warstw skóry. W tym celu polewaj zajęte części ciała przez 10-20 minut zimną (ale nie lodowatą) wodą lub połóż na nie wilgotne chustki. Jeżeli poparzeniu uległy ręce lub nogi, dziecko powinno zanurzyć je w misce z zimną wodą. Chłodzenie nie powinno trwać dłużej niż 15 minut. Przy poparzeniu obejmującym powierzchnię skóry większą niż 10% nie schładzaj pacjenta, może to bowiem spowodować hipotermię (przechłodzenia).
• Pęcherze lub rany oparzeniowe należy po prostu przykryć czystą chustką lub gazą. Pęcherzy nie wolno nakłuwać ani smarować żadnymi maściami, pudrami czy sprayami! Nie wolno odrywać wtopionych w skórę materiałów, biżuterii czy zanieczyszczeń.

Kiedy do lekarza

Niewielkie oparzenia pierwszego stopnia (pięciokrotnie mniejsze od dłoni poparzonego dziecka), a także pojedyncze pęcherze oparzeniowe można leczyć w warunkach domowych, o ile poparzeniu nie uległa twarz lub narządy płciowe dziecka. Przy tworzeniu się pęcherzy w wielu miejscach ciała należy iść do lekarza. W tych miejscach mogą powstawać blizny, ograniczające później ruchomość poszczególnych narządów.

Wszystkie oparzenia trzeciego stopnia (poparzone miejsce jest białawe albo pokryte czarnym strupem i nie ma w nim czucia) natychmiast musi zobaczyć lekarz.

Dzwoń po pogotowie zawsze, jeżeli oparzenie zajęło więcej niż 10% powierzchni skóry dziecka. Z powodu nieuniknionej w takim przypadku utraty płynów może dojść do wstrząsu sercowo-naczyniowego.

Wielkość oparzenia możesz oszacować samodzielnie. Dłoń dziecka odpowiada mniej więcej 1% powierzchni całego ciała.

Leczenie ran oparzeniowych w domu

Sposób postępowania w przypadku niegroźnych oparzeń jest całkiem prosty. Przy lekkim zaczerwienieniu skóry, po pierwotnym schłodzeniu (por. powyżej) oparzenie należy pozostawić otwarte.

Podobnie jest w przypadku pęcherzy, które goją się najlepiej na powietrzu. Jeżeli jednak dziecko bawi się na zewnątrz, zwłaszcza w piaskownicy czy w zabłoconych miejscach, pęcherz (nienaruszony lub już otwarty) należy lekko zasłonić gazą, aby brud nie dostał się do środka.

Po pęknięciu pęcherza nie odrywa się skóry, lecz jej strzępki pozostawia na rance, nadal jej nie zakrywając. Jedynie w przypadku mniejszych dzieci lub w trakcie zabawy warto na miejsca chorobowo zmienione przyłożyć gazę, zmieniając ją raz, dwa razy dziennie. Nie trzeba stosować żadnych maści czy żelów, ranka wygoi się samoistnie.

Każdego lata tonie niestety kilkaset dzieci, głównie w jeziorach przeznaczonych do kąpieli. Gdy widzisz tonące dziecko:

• w miarę możliwości wyciągaj je z wody, stojąc na stałym gruncie. Osobom bez doświadczenia zdecydowanie trudniej ratuje się tonącego, będąc samemu w wodzie;
• organizuj pomoc, krzycząc do osób stojących na brzegu, aby dzwonili po pogotowie;
• gdy dziecko jest nieprzytomne i nie oddycha, nie próbuj wytrząsać z jego płuc wody (stawiając je np. na głowie). Takie działania nie pomogą, a ty stracisz cenny czas! Rozpocznij natychmiast sztuczne oddychanie metodą usta-usta. Jeżeli ranny nie reaguje (tzn. nie rusza się, nie kaszle i nie podejmuje czynności oddechowych), doszło prawdopodobnie do zatrzymania czynności serca. Nie trać czasu na szukanie tętna, rozpocznij natychmiast jego masaż, stosując go naprzemiennie ze sztucznym oddychaniem;
• jeżeli dziecko jest nieprzytomne, ale oddycha, ułóż je w pozycji bocznej ustalonej i okryj czymś ciepłym. W takim położeniu dziecko najłatwiej zwymiotuje połkniętą wodę;
• jeżeli dziecko jest przytomne, zdejmij z niego mokre ubranie i ogrzej je własnym ciałem lub przykryj grubym kocem;
• kontynuuj reanimację, dopóki nie przyjedzie karetka pogotowia. Obniżenie temperatury ciała powoduje, że reanimacja ofiar utonięć może się udać nawet po dłuższym czasie!

Dziecko musi trafić do szpitala nawet wtedy, gdy prawie doszło do utonięcia, choć wydaje się zachowywać całkiem normalnie. Woda, często przedostająca się w takiej sytuacji do płuc, może spowodować zaburzenia oddychania nawet z opóźnieniem!

Porażenie prądem dzieci