Autyzm u dziecka – co to za choroba? Jak wygląda diagnostyka i leczenie?

Czym jest autyzm?

Autyzm jest chorobą o podłożu neurologicznym – dotyczy mózgu i wskazuje się, że ma najczęściej podłoże genetyczne. Pierwsze objawy choroby można zaobserwować już u małych dzieci. Choroba towarzyszy człowiekowi przez całe życie. Dziecko autystyczne charakteryzuje brak reakcji na polecenia czy brak chęci zabawy z rówieśnikami. Mogą pojawić się również trudności z wyrażaniem emocji, a także porozumiewaniem się z otoczeniem, zarówno jeśli chodzi o mowę, jak i o gesty. Przez to dziecko z autyzmem często w swoim środowisku może być odbierane jako „dziwne” lub „nieprzystosowane”. Warto pamiętać, że u każdego choroba ta objawia i rozwija się nieco inaczej. Istnieje też kilka odmian autyzmu. Co istotne, z uwagi na to, że choroba nie jest jeszcze dobrze znana niekiedy jest mylnie diagnozowana, np. gdy dziecko rozwija się wolniej niż jego rówieśnicy.

Jakie są przyczyny powstawania autyzmu?

Jako główny czynnik, który wpływa na powstanie autyzmu u dziecka, wskazuje się uwarunkowania genetyczne. Naukowcy określili już geny, które odpowiadają za autyzm. Wpływ na powstanie autyzmu może mieć także środowisko.

U osób chorujących na autyzm obserwuje się zaburzenia w pracy mózgu, a także nieprawidłowy poziom neuroprzekaźników, w tym serotoniny. W związku z tym, można przypuszczać, że u niektórych osób zmiany mogą zachodzić już na etapie życia płodowego i to właśnie one wpływają na rozwój autyzmu. Cały czas prowadzone są również badania na to, jaki wpływ na rozwój autyzmu mogą mieć różnorodne substancje w tym leki (np. przeciwdepresyjne) oraz witaminy, z jakimi kontakt miało dziecko jeszcze w czasie życia płodowego.

Zwiększone ryzyko wystąpienia autyzmu wiąże się także z niektórymi chorobami genetycznymi, np. z zespołem łamliwego chromosomu X, a także z zespołem Retta. Wskazuje się również, że jeżeli w rodzinie jedno z dzieci ma autyzm, kolejne również mogą urodzić się z tą chorobą.

Jakie są objawy autyzmu?

Pierwsze objawy autyzmu u dziecka pojawiają się najczęściej przed trzecim rokiem życia, niekiedy można je zaobserwować już u dzieci w wieku niemowlęcym. Z reguły dziecko z autyzmem jest bardzo spokojne, wrażliwe na hałasy, nie skupia wzroku na osobach i nie śledzi ich wzrokiem, może sztywnieć brane na ręce czy dotykane. U dziecka autystycznego można zaobserwować też brak gaworzenia, a co za tym idzie brak lub osłabiony rozwój mowy (dzieci autystyczne bardzo często nie mówią, a jeśli mówią, to najczęściej w sposób nielogiczny i niezrozumiały dla otoczenia. Mogą również powtarzać wielokrotnie określone słowa lub wyrazy). Dzieci z autyzmem mogą też bardzo często wpatrywać się przez długi czas w jeden, jednostajny punkt. Objawy autyzmu rozwijają się u każdego inaczej – mogą pojawić się nagle lub nasilać stopniowo.

Często można usłyszeć stwierdzenie, że dziecko autystyczne zamyka się ze swoim własnym świecie. Jest on dla niego na tyle absorbujący, że dziecko nie wchodzi w interakcje z osobami, które je otaczają, przez co dochodzi do wyżej wspomnianych zaburzeń w rozwoju. Dziecko z autyzmem nie lubi także zmian w swoim otoczeniu. Przykładem może być złość na podanie jedzenia w innym niż jego ulubione naczyniu lub zmianę kolejności czynności wykonywanych wieczorem przed snem.

Oprócz wyżej wymienionych, do głównych objawów autyzmu można zaliczyć również:

• brak reakcje na emocje;
• brak reakcji na ból;
• brak wyrazu emocji;
• unikanie kontaktu wzrokowego;
• nadmierny spokój lub nadmierna impulsywność;
• kiwanie się lub obracanie w miejscu;
• brak spontanicznych odruchów.

W jaki sposób diagnozuje się autyzm?

Trzeba pamiętać, że wystąpienie jednego lub nawet kilku z wyżej wymienionych objawów nie musi wskazywać na autyzm u dziecka. Diagnozę musi postawić specjalista – może to być psycholog, psychiatra albo pedagog specjalny. Diagnoza może być stwierdzona po długotrwałej obserwacji dziecka, w czasie której specjalista może zobaczyć, jak dziecko się zachowuje, a także jak postępuje jego rozwój. Z reguły diagnostyka składa się z dwóch etapów – badania rozwoju dziecka oraz wszechstronnej ocenie dziecka, w której może wziąć udział między innymi neurolog, pediatra rozwojowy, psycholog lub psychiatra dziecięcy.

Jak wygląda terapia autyzmu?

Z roku na rok wiedza na temat autyzmu jest coraz lepsza. Dlatego terapia dzieci z autyzmem jest coraz lepiej dopasowania do ich potrzeb. Trzeba pamiętać, że musi być ona indywidualnie dobrana do dziecka, gdyż jak to zostało wyżej podkreślone, u każdego dziecka choroba przebiega zupełnie inaczej. Do często stosowanych terapii w autyzmie zalicza się przede wszystkim: metodę holdingu (metodę wymuszonego kontaktu), hipoterapię (terapię z udziałem koni), metodę TEACCH (program stworzony przez E. Schopler i R.J. Reichler, który na wielu płaszczyznach wspiera dziecko i jego rodzinę. Program jest opracowywany indywidualnie dla każdego dziecka), muzykoterapię, terapię więzi, hydroterapię, metodę Felicji Affolter, metodę opcji. Często wykorzystuje się kilka metod naraz, by uzyskać jak najlepsze wyniki w terapii dziecka z autyzmem.