Podatność na urazy rożnie wraz z dużą aktywnością dzieci. Dochodzi wówczas do stłuczeń albo zmiażdżeń mięśni. Początkowo dziecko odczuwa ból, stłuczone miejsce jest wrażliwe na ucisk i lekko obrzmiewa. Ból zmniejsza możliwości ruchowe dziecka.

W wyniku stłuczenia lub zmiażdżenia dojść może do popękania delikatnych naczynek krwionośnych, co skutkuje wylewami krwawymi (sińcami).

Naciągnięcie, a więc nadmierne rozciągnięcie mięśnia lub pojedynczych włókien mięśniowych, objawia się bólem ciągnącym lub uczuciem napięcia przy każdym ruchu. Dziecko odruchowo chroni ten mięsień, co często wcale nie jest widoczne na zewnątrz.

Przy skręceniu dochodzi do niekorzystnego przeciążenia stawu, a więc do rozciągnięcia torebki i więzadeł stawowych. Nie następuje jednak przemieszczenie zakończeń kości tworzących stawy (czyli zwichnięcie). Skręcenie w stawie jest bolesne (mówi się wówczas o bólu pulsującym) i towarzyszy mu obrzęk. Każde obciążenie lub nacisk na staw nasilają bolesność. Skręcony staw jest początkowo zaczerwieniony i rozgrzany, później (z reguły po upływie 1-3 dni) pojawia się wylew krwawy. Ponieważ silne skręcenia są bardzo bolesne, a okolica stawu mocno obrzęknięta, trudno ustalić, czy nie doszło do zwichnięcia lub wręcz złamania kości. W takich przypadkach należy wykonać zdjęcie rentgenowskie.

W początkowej fazie niełatwo jest również ocenić, czy doszło do naciągnięcia czy przerwania więzadeł. Przy przerwaniu więzadeł staw jest niejednokrotnie całkowicie unieruchomiony i pojawia się znaczny obrzęk.

Kiedy do lekarza

Zaprowadź dziecko do lekarza, jeżeli:

• wystąpił silny obrzęk i przebarwienie stawu,
• dziecko nie może poruszać stawem ani stąpać,
• po godzinie nasilenie bólu się nie zmieniło,
• obrzęk i ból nie ustępują po paru dniach.

Jak pomóc dziecku

We wszystkich przypadkach urazów tępych w ostrej fazie pomaga chłodzenie bolesnego miejsca poprzez przykładanie np. pojemnika z lodem lub plastikowego woreczka, wypełnionego kostkami lodu. Nie kładź lodu bezpośrednio na skórę. Owiń uszkodzony staw chustą lub bandażem, lód usuń najpóźniej po 10 minutach! Drobinki lodu mogą spadać bezpośrednio na skórę, jeżeli zamrożoną kostkę uciera się nad bolesnym miejscem (ilustr. na s. 499 pokazuje, jak samodzielnie przygotować lód na patyczku). Lepsza od lodu (lub lodu w aerozolu) jest jednak lodowata woda. Nie prowadzi do całkowitego zatrzymania metabolizmu skóry, a po jej odstawieniu ciepło nie wnika gwałtownie do tkanek. Zanurz więc chustkę w lodowatej wodzie i połóż ją luźno na uszkodzonym stawie. Okład pozostaw na 20 minut, co chwilę zwilżając go zimną wodą. Zrób 5-10 minut przerwy. Chłodzenie można wielokrotnie powtarzać.

Po doznanym urazie uszkodzony staw należy natychmiast ułożyć wysoko, co przeciwdziała powstawaniu obrzęków. Obrzęk znika z reguły po 2 dniach, przy silniejszych skręceniach może się jednak utrzymywać przez wiele tygodni.

Na miejsce kontuzji można później nałożyć maść pobudzającą ukrwienie (np. heparynę, Mobilat, Hirudin lub maść z arniką) lub na noc opatrunek z maścią. Bandaż należy posmarować maścią na grubość grzbietu noża, nałożyć na uszkodzone miejsce i unieruchomić opaską. Alternatywą jest zastosowanie wyciągu lub nalewki z arniki, które wspomagają leczenie i zarazem działają chłodząco. Esencję (do nabycia w aptece) należy rozcieńczyć w stosunku 1:9, zanurzyć w roztworze chustę i położyć ją na zranione miejsce. Cała procedurę trzeba regularnie powtarzać.

W przypadku skręceń sensowne jest unieruchomienie stawu elastycznym bandażem. Stawów nie wolno bandażować zbyt mocno. Pod bandażem kończyna nie może być w dotyku zimna ani zasiniona! W przypadku urazów więzadeł, w celu lepszego unieruchomienia, konieczne jest użycie szyny lub specjalnych opatrunków, które dopasowuje lub nakłada lekarz.