Kontrkultura

()

Kontrkultura pojawiła się i upowszechniła w 1969 roku. Jego twórcą był Theodore Roszak, amerykański historyk i teoretyk kultury. Zdaniem jego „Kontrkultura wyraża się zarówno w sprzeciwie wobec kultury zastanej, jak i w próbach tworzenia kultury nowej, mającej zastąpić zanegowaną rzeczywistość kulturową”.

Centrum kontrkultury były Stany Zjednoczone. Pierwszymi zwiastunami kontrkultury byli diggersi (diggerzy), hipsterzy i beatnicy. Kontrkultury te, kwestionując funkcjonalność zastanej kultury, nie postulowały jej zniszczenia, lecz ulepszenie, a nawet ubogacenie o nowe formy. Były to „kontrkultury pozytywne”. Na antypodach znajdowały się grupy subkulturowe tzw. „motocyklistów” do których należeli: ridersi, motocykliści, Aniołowie Piekieł, rockersi. Te grupy z kolei były to „kontrkultury negatywne”: negatywne, ponieważ zatrzymywały się na negacji.

Kiedy prezydentem Stanów Zjednoczonych został demokrata John Fitzgerald Kennedy w uczonych kręgach i uniwersyteckich kampusach Ameryki doszło do konfrontacji poglądów młodej lewicującej generacji z konserwatywną jednością, na którym budowano potęgę kraju. W Stanach pojawiła się tzw. Nowa Lewica, która pod koniec lat sześćdziesiątych próbowała nadać ruchom młodzieżowym polityczny charakter. W akademickich ośrodkach dużą rolę odgrywała założona w 1960 roku organizacja studencka SDS (Studenci dla Demokratycznego Społeczeństwa). Jej założyciele Tom Hayden i Mike Klonsky, głosili hasła zbudowania nowego demokratycznego społeczeństwa opartego na zasadzie demokracji uczestniczącej.

Strajki na uniwersytecie w Berkeley w 1964 roku oraz ustanowiony tam Ruch Wolnego Słowa stały się wzorem następnych buntów, które ogarnęły już całe Stany Zjednoczone.

Ruch kontrkulturowy zdynamizował różne wydarzenia polityczne: szok spowodowany zabójstwem prezydenta J. F. Kennedy’ego (1963), kryzys kubański, narastająca przemoc na ulicach amerykańskich, przedłużającą się wojna w Wietnamie. Wszystko to podważyło wiarę w to co mówiła amerykańska elita młodym ludziom o systemie wartości i uprawnieniach rządu.

Kryzys nadszedł w 1968 roku. W kwietniu zostaje zastrzelony Marcin Luter King oraz przywódca Czarnych Panter, Malcolm X w czerwcu natomiast zostaje zamordowany brat prezydenta – senator Robert Kennedy. W 172 miastach amerykańskich wybuchają zamieszki. Niepokój i niezadowolenie przechodzą na cały kraj. Władze decydują się na podjęcie działań represyjnych. W 1970 roku Gwardia Narodowa strzela do demonstrantów w Ohio i Missisipi. Wtedy ostatecznie przyszły nadzieje na szybkie i korzystne zmiany porządku kulturowego i społecznego, tak jak przewidywali to uczestnicy kontrkultury.

Kontrkultura w Stanach Zjednoczonych nie była dziełem wyłącznie młodzieży, popierało ją wielu wybitnych przedstawicieli nauki, sztuki, filozofii, literatury. Wśród nich byli poeci i pisarze: Norman Mailer, Gregory Corso, William Barroughs, Carlos Castaneda, autor książki Nauki Don Juana, Jack Kerouac, Allen Ginsberg, teoretycy „wyzwolonego seksu” Norman Brown i Charles Reich, filozof i socjolog Paul Goodman, Allan Watts, Gridley Wright (jeden z „proroków” ruchu hipisowskiego i założyciel komuny Strawberry Fields). Szczególną rolę wartą przybliżenia w amerykańskiej kontrkulturze odegrali: Theodore Roszak, Timothy Leary, Allen Ginsberg.

Theodore Roszak – twórca terminu Kontrkultura, ideolog i sympatyk zjawiska kontrkultury. Roszak ruch kontrkultury przyrównuje do zderzenia chrześcijaństwa z cywilizacją rzymską i dlatego, jego zdaniem można ten ruch uważać za przełom rozpoczynający nową erę.

Timothy Leary – profesor psychologii, który przeprowadzał ze studentami eksperymenty z LSD. Zaangażował się on w ruch hipisowski i brał udział w wielu słynnych zlotach. W 1963 roku został wyrzucony z uczelni za propagowanie narkotyków. Młodzież, która była nim zafascynowana nazywała go „Mesjaszem LSD”, a starsze pokolenie – znienawidziło nazywając „szalonym doktorem”. W San Francisco założył on Ligę Odkryć Duchowych, której celem było propagowanie kultury narkotyków. W swoich eksperymentach Leary powoływał się na niemieckiego pisarza Hermanna Hessego, autora Wilka stepowego, najchętniej czytanej powieści w czasach kontrkultury końca lat sześćdziesiątych. Według Leary’ego Hesse po powrocie z Indii, w ciągu długich miesięcy spędzonych na medytacjach i eksperymentach ze środkami psychoaktywnymi miał dojść do przekonania, że kultura w jakiej się wychował, potrzebuje duchowego dopełnienia ze Wschodu; Leary szukał tego dopełnienia w LSD. „Myśl za siebie, podważaj autorytety” – takie było ostatnie przesłanie Leary’ego dla wszystkich młodych ludzi na świecie.

Allen Ginsberg był najgłośniejszym przedstawicielem tzw. pokolenia beatników lat sześćdziesiątych. Za słynny poemat Ameryka otrzymał najwyższą amerykańską nagrodę literacką National Book Award. Ponadto najbardziej znane jego utwory to Kadysz, Skowyt uważany za biblię pokolenia beatników. Ginsberg mówił o sobie, że jest Żydem, buddystą i homoseksualistą, co narażało go na różne prześladowania. W 1974 roku Ginsberg założył szkołę poetycką im. Jacka Kerouaka, która była częścią colleg’u Tybetańczyka Trungpy, duchowego przewodnika poety. Allen Ginsberg znał dobrze również poezję polską, dzięki tłumaczeniom Czesława Miłosza.

Kontrkultura zakwestionowała wszelkie podziały na twórców i odbiorców kultury, artystów i publiczność, nauczycieli i uczniów, a także – podział na rządzących i rządzonych.

W miejsce demokracji liberalnej chciała zbudować demokrację bezpośrednią – małych wspólnot, samorządnych, niezależnych, w których wszyscy członkowie wspólnie decydowaliby o ważnych dla życia społecznego sprawach.

Kontrkultura wnioskowała obalenie dotychczasowej struktury ekonomicznej państw uprzemysłowionych. W społeczeństwach tych dokonała się degradacja godności pracy. Taka praca pozbawiona godności stała się czymś przymusowym, a człowiek pracujący został pozbawiony wpływu na jej przebieg.

Cechą istotną młodzieżowej kontrkultury było zwracanie uwagi na rolę zaspokojenia potrzeb duchowych, przede wszystkim potrzeby samorealizacji.

Hasła propagowane przez kontrkulturę próbowano wcielać w życie. Młode pokolenie, odrzucając przeważającą kulturę, porzucali szkoły i uczelnie podejmowali różne działania o charakterze kontrkulturowym. Organizowali strajki okupacyjne, bojkoty. Stało się to bardzo widoczne w sferze religii. Podczas gdy odrzucono kościoły, natchnienia szukano zwykle w religiach Wschodu.

Odrzuconą sztukę próbowano zastąpić nowymi formami ekspresji. Najpełniej wyraziła się ona w muzyce rockowej i protest songach. Cechą charakterystyczną tej muzyki było to, że koncerty przeistaczały się w demonstracje, w których zacierała się różnica między twórcami i odbiorcami. Publiczność i zespoły tworzyli na scenie jedną grupę. Zachowania jednych i drugich nawzajem się dopełniały. Teksty śpiewanych piosenek wyrażały to, co było w tym czasie najbardziej dla młodzieży aktualne, dlatego często były zmieniane, tworzone anonimowo pod naciskiem aktualnych wydarzeń. Tym sposobem realizowano hasło propagowania twórczości. Ważnym punktem rozwoju nowej muzyki był festiwal Woodstock w 1969 roku.

Istotną obok muzyki formą ekspresji był teatr uliczny. Teatr był niezależny od wszelkich schematów, nie było w nim podziału na scenę i widownię. Treścią granej sztuki było to co w tym czasie niepokoiło młodzież. To doprowadziło do powstania „teatru wspólnoty” i „teatru otwartego”.

Hasłem kontrkultury było: lepiej uprawiać miłość niż zabijać na wojnie. Hasło to rozbrzmiewało na słynnym kontrkulturowym widowisku teatralnym „Festiwal życia” który odbywał się w Chicago. Festiwal ten stał się drugą – po Woodstock – wielką manifestacją ruchu kontrkultury.

Wybrana literatura przedmiotu:

  1. Filipiak Marian, Od subkultury do kultury alternatywnej. Wprowadzenie do subkultur młodzieżowych, Lublin 1999.
  2. Jędrzejewski Marek, Młodzież a subkultury. Problematyka edukacyjna, Warszawa 1999.
  3. Piotrowski Przemysław, Subkultury młodzieżowe. Aspekty psychospołeczne, Warszawa 2003.

Jak oceniasz ten materiał?

Kliknij na gwiazdkę, aby zostawić swoją ocenę

Średnia ocena / 5. Liczba głosów:

Jak dotąd brak głosów! Oceń ten post jako pierwszy.

Konformizm

Poprzedni wpis

Kolektyw myślowy i styl myślowy

Następny wpis
Wiedzo Znawca
Redaktor z rzemiosłem w ręku na co dzień szef kontroli jakości w kuchni, serwujący wykwintne dania. W niedalekiej przyszłości planuje zrealizować młodzieńcze marzenia i napisać coś więcej niż artykuł 📖

Komentarze - masz coś do napisania? Zostaw proszę informacje.