Pokolenie

()

Sięgając po Etymologiczny słownik języka polskiego dowiadujemy się, że „pokolenie” swój źródłosłów czerpie od wyrazu „kolano”, ale w jego pierwotnym znaczeniu, czyli „latorośli”[1].Pojęcie to pojawia się również w Słowniku staropolskim, gdzie rozumiane jest jako „potomstwo pochodzące od wspólnego przodka”[2] oraz jako „ogół ludzi urodzonych oraz żyjących w tej samej epoce”[3]. W przypadku pierwszego z przytoczonych znaczeń mamy do czynienia z więzami krwi łączącymi potomstwo z przodkami, natomiast druga definicja wskazuje na inny rodzaj więzi występujący między przedstawicielami – epokę, a co za tym idzie wszelkie zjawiska społeczne, kulturowe, ekonomiczne oraz polityczne charakterystyczne dla danego okresu. Również Aneta Kamińska zauważa dwie możliwości tłumaczenia słowa „pokolenie”: „do drugiego typu zaliczamy natomiast ujęcia społeczno-kulturowe. W tym rozumieniu pokolenie traktowane jest jako grupa osób urodzonych mniej więcej w tym samym czasie, mających te same doświadczenia historyczne. Na podstawie podobnych, niepowtarzalnych doświadczeń przedstawiciele pokolenia wykazują pewne podobieństwa w sposobie działania i ideologii, co odróżnia ich od generacji wcześniejszych i późniejszych”[4].

Podsumowując dotychczasowe teorie: pokolenie to przede wszystkim grupa osób, która na świat przyszła w podobnym czasie, a co za tym idzie doświadczają podobnych sytuacji, bodźców, które wpływają na budowę światopoglądu. Nie ma jednak podanych dokładnych ram pokolenia, niemożliwym jest stwierdzić, że dokładnie tego dnia, miesiąca, czy roku urodzili się przedstawiciele danego pokolenia, ramy czasowe są w tym przypadku dość elastyczne. Aneta Kamińska w swej definicji zwraca również uwagę na występowanie podobnej, tj. wspólnej, ideologii, a więc dane pokolenie powinno charakteryzować się specyficzną, właściwą dla siebie formą wyraz i językiem. Na pokolenie należy zatem patrzeć jako na grupę ludzi wyróżnioną pewnymi cechami.

W tym miejscu zatrzymam się chwilę nad samym pojęciem grupy. Anthony Giddens twierdził, że grupa to pewna liczna osób pozostająca ze sobą w określonych stosunkach społecznych i w stałym kontakcie[5]. Niezwykle istotna jest identyfikacja jednostki z grupą, a co za tym idzie – i inni, tj. osoby spoza grupy, czując więź ze swoją grupą odczuwają różnice w kontaktach z członkami grupy innej. Rozważania na temat definicji grupy są istotne w próbie definicji pokolenia, ponieważ te jest grupą ludzi, a więc można rozciągnąć definicję grupy na wyjaśnienie pojęcia pokolenia.

Zamiennie ze słowem pokolenie można używać słowa generacja, co precyzyjnie ujmuje Aneta Kamińska cytując Kazimierza Wykę, który za generację uważa „tych wszystkich, (…) którzy mieli wspólne dzieciństwo, wspólny wiek młodzieńczy i u których na ten sam czas przypada doba męskiej dojrzałości. Sprawia to, że osoby powiązane są głębszą wspólnością. Ci, co w latach młodzieńczych tych samych doznali wpływów kierowniczych, składają się razem na pokolenie. Tak pojęta generacja tworzy ciaśniejszy krąg jednostek, które na skutek zależności od tych samych wielkich zdarzeń i przemian, jakie miały miejsce w okresie ich pobudliwości, mimo odmiennych czynników, które później się dołączyły, związane są w pewną jednolitą całość”[6]. Jak łatwo zauważyć definicję obu słów są bardzo do siebie zbliżone co uprawnia stosowanie ich zamiennie.

pokolenie czy też generacja to pewna wspólnota, co podkreśla również Krzysztof Kruszewski[7]. Swoje poglądy przedstawił podczas spotkania w 2004 roku w Katedrze Filozofii Społecznej UW[8]. Kruszewski stwierdził wówczas, że „klasyczne ujęcie pokolenia to pewna wspólnota wartości, także interesów, rządząca się zasadami solidarności i wzajemnego popierania się”[9]. Dodał, że według niego lepiej mówić o „kohorcie wiekowej”[10] stworzonej w celu realizacji partykularnych celów grupowych. Jego zdaniem „pokolenie powstaje (…) wtedy, kiedy postrzegane jest właśnie jako pokolenie przez ludzi z zewnątrz, zwłaszcza przez tych, którzy do niego nie należą. (…) Wewnątrz biologicznej kohorty wiekowej nie ma nic takiego, żadnej wewnętrznej konieczności, by stała się pokoleniem”[11].

Kruszewski uznaje zatem definicje biologiczne za punkt wyjścia dla swojego stanowiska. Uważa, że przynależność wiekowa odgrywa bardzo istotną rolę w formowaniu się pokolenia. Mówi także o wspólnych wartościach oraz przeżyciach, które kształtują pokolenie. Zakłada także identyfikację generacji przez osoby z zewnątrz tejże, ale wyklucza potrzebę identyfikowania się członków grupy, bądź „kohorty” pokoleniowej z generacją. Wyklucza zatem z kręgu cech wspólnych potrzebę identyfikacji z pokoleniem, tożsamość grupową. Nie odbiera oczywiście członkom pokolenia wspólnych wartości, ale uznawanie się za reprezentanta jakiegoś pokolenia, nie jest dla niego czynnikiem niezbędnym do sformowania grupy generacyjnej. W jego definicji ważniejsza jest odrębność grupy dostrzegana przez ludzi z zewnątrz.

Reasumując: w każdej przywołanej powyżej definicji pojawiał się wiek, a w zasadzie przybliżony okres urodzenia ludzi zaliczanych do określonych generacji. Dodatkowo niezwykle istotne są podobne dla nich warunki dorastania i kształtowania ich osobowości czy poglądów. Elementem spajającym generację jest przeżycie pokoleniowe, które zapada w pamięć i kształtuje osobowość człowieka. Co więcej, jak stwierdza Karolina Ożdżyńska w swojej pracy Definicje i reprezentacje pokoleń w mediach po 1989 roku „pokolenie może, aczkolwiek nie musi, stworzyć wspólny dla siebie język, który będzie je odróżniał od poprzednich generacji. Ważne są także wartości, które wyznają reprezentanci pokolenia. Z racji tego, że mówimy o pokoleniu, a więc pewnego rodzaju grupie, najlepiej jeśli te wartości są przynajmniej zbliżone dla wszystkich członków generacji”[12]. Istotne w zdefiniowaniu – nie tylko słowa pokolenie ale i samej, konkretnej generacji – jest także postrzeganie pokolenia jako takowego przez osoby spoza tej grupy.

Bibliografia

  1. Giddens, Anthony; 2008, Socjologia, Warszawa, PWN;
  2. Kamińska, Aneta; 2007, Kategoria pokolenia w badaniach nad społeczeństwem i kulturą; w: „Kultura i Historia” nr 11/2007
  3. Mrozowska , Agata; 2000, Etymologiczny słownik języka polskiego, Warszawa, PWN.;
  4. Ożdżyńska, Karolina; 2009, Definicje i reprezentacje pokoleń w mediach po 1989 roku, Lublin (praca niepublikowana);
  5. Piotr Nowak; 2008, Spotkanie, w: „Wojna pokoleń”, Warszawa, Prószyński i s-ka;
  6. Urbańczyk, Stanisław; Słownik staropolski, 1972, Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich;

 


[1] Mrozowska, 2000, 682.

[2] Urbańczyk, 1972, 320.

[3] Ibidem.

[4] Kamińska, 2007

[5] Giddens, 2008, 723

[6] Kamińska, 2007.

[7] Nowak, 2008, 23.

[8] Nowak, 2008, 19.

[9] Ibidem, 39.

[10] Ibidem.

[11] Ibidem.

[12] Ożdżyńska, 2009, 16

Jak oceniasz ten materiał?

Kliknij na gwiazdkę, aby zostawić swoją ocenę

Średnia ocena / 5. Liczba głosów:

Jak dotąd brak głosów! Oceń ten post jako pierwszy.

Psychologia międzykulturowa

Poprzedni wpis
Wiedzo Znawca
Redaktor z rzemiosłem w ręku na co dzień szef kontroli jakości w kuchni, serwujący wykwintne dania. W niedalekiej przyszłości planuje zrealizować młodzieńcze marzenia i napisać coś więcej niż artykuł 📖

Komentarze - masz coś do napisania? Zostaw proszę informacje.