Feminizm radykalny

Feminizm radykalnyFeminizm radykalny (zwany często libertariańskim, choć feminizm libertariański to jedynie jeden z odłamów feminizmu radykalnego),  podobnie jak sam libertarianizm zakłada,... (zwany często libertariańskim, choć feminizmFEMINIZM Słownikowa definicja feminizmu autorstwa Lindy Gordon opiera się na trzech założeniach: 1. na przekonaniach, że status kobiety nie jest... libertariański to jedynie jeden z odłamów feminizmu radykalnego),  podobnie jak sam libertarianizm zakłada, iż władza nie jest złem koniecznym, lecz w znacznym stopniu złem niekoniecznym. Libertarianie traktują bowiem prawa człowieka jako formę własności prywatnej a więc indywiduum jest właścicielem swojej osoby i zdolności. Przy takim zaś ujęciu prawa te wywodzą się jedynie z dwóch źródeł: pierwotnie posiadanych przez człowieka predyspozycji, oraz roszczeń do tych zasobów i zdolności, które inni godzą się nam przekazać (red. R. E. Goodin i F. Pettit, Warszawa 2002, s. 387). Genezą tego odłamu feminizmu była tzw. Nowa Lewica, jako że cechuje go wrogość do politycznej lewicy, oraz walka o prawa dla Afroamerykanów. Podzielił się on z czasem na feminizmFEMINIZM Słownikowa definicja feminizmu autorstwa Lindy Gordon opiera się na trzech założeniach: 1. na przekonaniach, że status kobiety nie jest... radykalno-libertariański i radykalno-kulturowy. Do określenia feminizmu radykalnego używa się także innych terminów, węższych lub szerszych, skupiających się najczęściej na poszczególnych aspektach wchodzących w zakres poglądów tego nurtu: feminizmFEMINIZM Słownikowa definicja feminizmu autorstwa Lindy Gordon opiera się na trzech założeniach: 1. na przekonaniach, że status kobiety nie jest... separatystyczny, różnicy, esencjalistyczny, kulturowy, wiktymiczny, cierpiętniczy, antyporno, antyseks (K. Ślęczka, Katowice 1999, s. 300). Kluczowymi zaś terminami ideologicznymi są tutaj: męski szowinizm, patriarchat, seksizm, uciemiężenie, wyzysk i zniewolenie kobiet, rewolucja płciowa, teza: prywatne jest polityczne (tamże, s. 301).

Działania podejmowane przez działaczki feminizmu radykalnego wywodzą się z grup ruchu społecznego obejmującego w latach 60 całe Stany Zjednoczone. Były to ruchy na rzecz praw obywatelskich, grupy ruchu politycznego nowej lewicy lub ruch pokojowy. Dlatego też mianem feminizmu radykalnego chętnie określają swoje poglądy te feministki, które uważają się za kontynuatorki Ruchu Wyzwolenia Kobiet z końca lat 60. Feministki te widziały siebie bardziej jako rewolucjonistki niż reformatorki, i żywiły przekonanie, że system płeć biologiczna a płeć kulturowa stanowi podstawę opresji kobiet (R. Putnam Tong, Warszawa 2002, s. 64-65). Twierdzenie to można interpretować w następujących rozumieniach: iż kobiety, historycznie rzecz ujmując, były pierwszą grupą podlegającą opresji; iż opresja ta jest najbardziej rozprzestrzeniona, ponieważ istnieje praktycznie w każdym społeczeństwie; iż opresja ta jest najgłębszą i najtrudniejszą do usunięcia formą opresji; iż powoduje ona największe cierpienia, choć cierpienie to może nie zostać rozpoznane z powodu seksistowskich uprzedzeń; oraz iż opresja kobiet jest modelowym wręcz przykładem wyjaśniającym wszelkie inne formy opresji (tamże, s. 65-66). A więc wszelkie formy opresji są wynikiem męskiej supremacji (zarówno dyskryminacja rasowa, klasowa i wszystkie inne są wtórne względem dyskryminacji płciowej) (M. Humm, Warszawa 1993, s. 67-68).

Status społeczny kobiet porównuje się w tym nurcie do skolonizowanej ludności Trzeciego Świata, a celem jest nie równość, ale wyzwolenie, obudzenie świadomości. (red. J. Derek, Bielsko-Biała 2006, s. 467). Feministki radykalne sądzą, że ucisk kobiet jest efektem uznania „klasy kobiet” za niższą od „klasy mężczyzn”, na podstawie kulturowych różnic między płciami. Jednym z zadań jest więc zniesienie systemu klas płciowych (M. Humm, Warszawa 1993, s. 68).

Do najważniejszych założeń feminizmu radykalnego należą:

1. Patriarchat (początkowo określany jako męska supremacja bądź męski szowinizm) (K. Ślęczka, Katowice 1999, s. 320) – przekonanie, iż jest on najważniejszą i najgroźniejszą dla kobiet cechą istniejących systemów społecznych, jako że jest systemem dominacji mężczyzn nad kobietami, a tym samym jest źródłem opresji (doświadczenia seksizmu) (M. Humm, Warszawa 1993, s. 68 oraz red. J. Derek, Bielsko-Biała 2006, s. 468). Wiąże się to z  pojęciem patriarchalnej rodziny judeochrześcijańskiej, która jest modelem dla wszystkich społecznych instytucji, struktur ekonomicznych czy polityki międzynarodowej (K. Ślęczka, Katowice 1999, s. 323).
2. Prywatne jest polityczne (The perspnal is political) – głośne hasło radykalnego feminizmu, związane z negacją rozróżnienia na sferę prywatną i publiczną. Jest to przekonanie, że osobiste doświadczenia są rezultatem systemu społecznego, rodzinaZdrowa rodzina = zdrowe dzieci Kochający rodzice pragną dla swoich dzieci dobra, czynią dla nich wszystko, aby im pomóc i... zaś to swoiste „najsłabsze ogniwo”, w którym zaczyna się ucisk (red. J. Derek, Bielsko-Biała 2006, s. 468). Oto przykład: „Nie jest kwestią przypadku, czy twojej szczególnej sytuacji, że ktoś cię zgwałcił, masz niskie zarobki, nie okazano ci szacunku, musiałaś znosić nagabywanie seksualne, zawsze na ciebie spadają prace domowe. Stało się tak dlatego, że żyjesz w systemie patriarchalnym i jesteś kobietą, więc twoja sytuacja jest rezultatem seksistowskich zasad tego społecznego systemu. Zatem to, co osobiste (co ci się zdarzyło), jest polityczne (jako rezultat systemu) (M. Humm, Warszawa 1993, s. 68). Z tym poglądem zgadzają się niemal wszystkie nurty feminizmu.
3. Kobiecocentryzm – przekonanie, że będzie on podstawą zorientowania przyszłego społeczeństwa (tamże).
4. Wymiar lingwistyczny – wraz z wymiarem literaturoznawczym został on wprowadzony właśnie przez feminizm radykalnyFeminizm radykalny (zwany często libertariańskim, choć feminizm libertariański to jedynie jeden z odłamów feminizmu radykalnego),  podobnie jak sam libertarianizm zakłada,.... Wiąże się z próbami kreowania nowego kobiecego języka, teorii (tamże, s. 69).
5. Kobiety jako klasa, kasta – porównanie, ukazujące kobiety w zdominowanym przez mężczyzn społeczeństwie jako przede wszystkim kastę służebną (wg A. Leo), bądź klasę, jako przeciwieństwo do „klasy mężczyzn”. „Poza jeszcze niewolnikami, nie ma innej grupy, którą wyodrębniono w celu tak systematycznie zorganizowanej  eksploatacji i podporządkowania, jak klasa kobiet” (K. Śleczka, Katowice 1999, s. 326). Tak więc kobiety należą do uciskanej klasy, a system ról społecznych nie jest po prostu zwykłym podziałem pracy, ale jest źródłem ucisku kobiet (tamże, s. 329).
6. Uprzedmiotowienie kobiet – przemoc mężczyzn wobec kobiet. Przekonanie, iż mężczyźni, poprzez użycie przemocy, przypominają kobietom o ich podporządkowaniu, inaczej mówiąc o ich przedmiotowym charakterze. Najczęściej poruszanymi przez feministki radykalne problemami w tym temacie są: seks z mężczyzną (uprzedmiotowienie seksualne), molestowanie seksualne, gwałt, prostytucja, pornografia, pozanaturalne techniki reprodukcyjne, a także bulimia i anoreksja (tamże s. 334-343).
7. Socjalizacja okalecza kobiety – feminizm radykalnyFeminizm radykalny (zwany często libertariańskim, choć feminizm libertariański to jedynie jeden z odłamów feminizmu radykalnego),  podobnie jak sam libertarianizm zakłada,... głosi, iż socjalizacja wpływa na wiele ważnych aspektów życia kobiet, takich jak seksualność (np. heteroseksualizm traktowany jest jako skutek socjalizacji), małżeństwo, rodzinaZdrowa rodzina = zdrowe dzieci Kochający rodzice pragną dla swoich dzieci dobra, czynią dla nich wszystko, aby im pomóc i..., rodzenie, praca (tamże, s. 348- 358).

Celem nurtu radykalnego (w teorii), jest po kobiecemu zorganizowana ludzkość – stworzyć świat bez wojen, bez agresji w stosunkach międzyludzkich, przyjazny przyrodzie i  żyjący z nią w symbiozie, nie goniący za zyskiem (tamże, s. 317).

Do głównych autorek feminizmu radykalnego należą: Kate Millett (która wielokrotnie podkreślała, iż relacja kobieta – mężczyzna jest paradygmatem wszelkich relacji władzy) (red. J. Derek, Bielsko-Biała 2006, s. 468); Shulamith Firestone, Robin Morgan, Mary Daly (która analizowała opresyjność religii i instytucji kościelnych) (tamże), Andrea Dworkin, Catherine MacKinnon i inne. Za pionierki uważa się Charlotte Perkins Gilman, Emmę Goldman i Margaret Sanger (M. Humm, Warszawa 1993, s. 68 oraz K. Ślęczka, Katowice 1999, s. 301).

Feminizm radykalnyFeminizm radykalny (zwany często libertariańskim, choć feminizm libertariański to jedynie jeden z odłamów feminizmu radykalnego),  podobnie jak sam libertarianizm zakłada,... przedefiniował naturę polityki, kładąc nacisk na system ról płciowych, jako podstawę wszystkich instytucji i stosunków społecznych. Ważna jest jego rola w  naświetleniu i upolitycznieniu problemów, które dotąd były traktowane jako prywatne. Feministki radykalne starały się też uwrażliwić społeczeństwo na bezpośrednie przypadki przemocy wobec kobiet (takie, jak wyżej wymienione – gwałt, pornografia, molestowanie seksualne) (red. J. Derek, Bielsko-Biała 2006, s. 468). Nurt ten bywa krytykowany przez przedstawicielki innych odłamów feminizmu. Najczęstszymi zarzutami są: brak historycznej perspektywy w myśleniu o naturze opresji czy skupianie się głównie na problematyce seksualności i socjalizacji, a nie na zagadnieniach życia społecznego. FeminizmFEMINIZM Słownikowa definicja feminizmu autorstwa Lindy Gordon opiera się na trzech założeniach: 1. na przekonaniach, że status kobiety nie jest... ten bada świadomość i kulturę, obszary nieświadomości, analizuje psychiczne, seksualne i ideologiczne struktury, a wszystko to w perspektywie faktycznie istniejących nierówności (M. Humm, Warszawa 1993, s. 68).

Bibliografia:

1. Humm M, Słownik teorii feminizmu, Warszawa 1993.
2. Przewodnik po współczesnej filozofii politycznej, p. red. R. E. Goodina i F. Pettita, Warszawa 2002.
3. Putnam Tong R., Myśl feministyczna. Wprowadzenie, Warszawa 2002.
4. Słownik myśli społeczno-politycznej, p. red. J. Dereka, Bielsko-Biała 2006.
5. Ślęczka K, FeminizmFEMINIZM Słownikowa definicja feminizmu autorstwa Lindy Gordon opiera się na trzech założeniach: 1. na przekonaniach, że status kobiety nie jest.... Ideologie i koncepcje społeczne współczesnego feminizmu, Katowice 1999.