Opis gęsty

()

Opis gęsty

Opis gęsty jest to metoda badań antropologicznych powstała na gruncie antropologii interpretatywnej. Twórcą i propagatorem tej koncepcji był współczesny antropolog amerykański Clifford Geertz (1926-2006). Geertz wykorzystując idee hermeneutyki, badań literackich, semiotyki, filozofii pragmatycznej, a także własne doświadczenia z długoletnich badań terenowych stworzył jedną z oryginalniejszych metod badawczych współczesnej antropologii.

Termin Opis gęsty po raz pierwszy zastosowany został przez brytyjskiego filozofa Gilberta Ryle. W celu zobrazowania znaczenia tego terminu Ryle w swoich rozważaniach przywołuje przykład dwóch chłopców, którzy gwałtownie mrugają. Pierwszy z chłopców mruga z powodu nerwowego tiku, w sposób od niego niezależny, natomiast drugi z nich mruga aby przekazać jakiś sekretny, porozumiewawczy sygnał. Filozof zauważa, że obserwator patrzący na te mrugnięcia z boku, ograniczając się jedynie do bezpośredniego opisu tego, co widzi nie zauważyłby pomiędzy tymi zjawiskami żadnej różnicy. Mimo to różnica pomiędzy nerwowym tikiem, a celowym mrugnięciem jest zasadnicza. Pierwszy chłopiec mrugając z powodu tiku nerwowego wykonuje jedną czynność –zaciska powieki. Drugi natomiast mrugając porozumiewawczo wykonuje znacznie więcej działań, gdyż podjęta przez niego czynność nie jest tylko prostym zamknięciem i otworzeniem powiek, a składa się na nią: (1) określony cel mrugającego, (2) mrugający zwraca się do konkretnego odbiorcy, (3) przekazuje określoną wiadomość, (4) używa społecznie zrozumiałego kodu, (5) działa w tajemnicy przed resztą otoczenia. Dodatkowo mrugniecie takie może nabrać innego znaczenia i składać się z innych czynności gdy jest próbą mrugnięcia porozumiewawczego, którą wspomniany chłopiec ćwiczy przed lustrem lub kpiną z czyjegoś mrugnięcia. Za każdym razem obserwowane czynności nie różnią się od siebie w sensie fizycznym, natomiast różnica znajduje się w niemożliwym do zaobserwowania gołym okiem znaczeniu jakie nadają tym czynnościom mrugający. Ryle rozróżnia na tej podstawie dwa rodzaje opisu zjawisk: opis rzadki –skupiający się na prostej rejestracji zdarzeń, nie widzący różnicy pomiędzy mrugnięciem porozumiewawczym, a nerwowym tikiem i Opis gęsty, który nie ogranicza się jedynie do klasyfikacji zaobserwowanych faktów, stara się natomiast zinterpretować ich sens.

Clifford Geertz przenosi poczynione przez Ryle’a rozróżnienia na grunt antropologii. W najbardziej klarowny sposób koncepcję opisu gęstego wyraził Geertz w eseju Opis gęsty: w poszukiwaniu interpretatywnej teorii kultury”, który opublikowany został w zbiorze jego autorstwa zatytułowanym „Interpretacja kultury”. W eseju tym stwierdza on, że antropologia powinna skupiać się na interpretowaniu sensów i znaczeń obserwowanych działań, a nie zapisywaniu zaobserwowanych faktów i poszukiwaniu obiektywnych zasad ich funkcjonowania. Kultura bowiem nie jest obiektywnym, jednorodnym mechanizmem determinujący określone działania jednostki. Opis gęsty ujmuje kulturę jako pewien kontekst w którym podejmowane działania nabierają sensu i który pod wpływem tychże działań nieustannie zmienia się w sposób, którego nie da się z góry przewidzieć. Nie mówi się tu o niezmiennych, uniwersalnych formach kultury, stwierdza się natomiast, że kultura jest dynamicznym procesem przeformułowywania i reinterpretacji, który dokonuje się po przez działania jednostek. Dlatego też Opis gęsty jest perspektywą badawczą skupiająca się przede wszystkim na analizie działań podejmowanych przez aktorów społecznych i sensach jakie oni sami przypisują im w określonych okolicznościach. Uwaga antropologa koncentruje się tu na tym co dane działanie wyraża w konkretnej sytuacji, jakie sensy ze sobą niesie w konkretnym użyciu.

Opis gęsty jest więc swego rodzaju interpretacją, która nie rości sobie prawa do tworzenia stricte naukowych teorii i wyjaśnień. Jest to metoda antropologiczna świadoma ograniczeń i problemów jakie niesie ze sobą badanie obcej kultury. Antropolog, który obserwuje „mrugnięcia”, wydarzenia i działania, które podejmują przedstawiciel obcej kultury, nie ma bezpośredniego wglądu w ich sens i znaczenie, musi się natomiast ich domyślać. To przedstawiciel badanej kultury tworzy interpretacje przydarzających mu się życiowych doświadczeń i stosownie do nich reaguje, antropolog próbując wyjaśnić te reakcje konstruuje za pomocą opisu gęstego interpretacje tych interpretacji. Tak rozumiane badania przestają być zapisem naukowym, a upodobniają się do literatury, opisywania wciąż zmieniających się wrażeń jakie antropologowi nasuwają na myśl obserwowane sytuacje.

Cliford Geertz stwierdza, że Opis gęsty jest świadomym tworzeniem przez antropologa pewnej fikcji. Przy czym nie chodzi tu o potoczne rozumienie fikcji, jako swoistej nieprawdy, konfabulacji. Geertz odwołuje się do łacińskiego określenia fictio, które tłumaczyć można jako „coś skonstruowanego” lub „coś ukształtowanego”. W tym sensie nie oznacza to, że relacja antropologiczna jest fałszywa lub nie poparta faktami, znaczy to jedynie, że stanowi ona pewien konstrukt wytworzony przez badacza. Antropolog badając kulturę próbuje zgłębić hierarchię znaczących struktur, wiedzę którą posługują się badani, aby nadać podejmowanym przez siebie działaniom określone sensy. Nie sposób raz na zawsze opisać charakteru, istoty danej kultury, gdyż zmienia się ona ciągle w zależności od działań jednostek i doświadczeń które przydarzają im się w życiu. Z tego powodu żadna interpretacja antropologiczna nie stanowi ostatecznie domkniętej całości, uniwersalnej i ponadczasowej prawdy na temat obcej kultury. Opis gęsty jako metoda badawcza, podobnie jak działalność literacka, jest więc świadomym wytwarzaniem przedstawienia. Antropolog tworzy literacką reprezentację obcej kultury, która w zasadniczy sposób kreuje postrzeganie tej kultury i ma służyć jej zrozumieniu, nie roszcząc sobie jednocześnie prawa do bycia opisem jedynym, niezmiennym i ostatecznym.

Opis gęsty nie jest metodą badawczą, którą można określić za pomocą skodyfikowanych sposobów postępowania i działania. Jest to metoda, która jest zależna od samych okoliczności w jakich dochodzi do badań, stąd za każdym razem przybiera ona inną formę, kształt i charakter. Tradycyjne rozróżnienie na „opis” i „wyjaśnienie”, które cechuje nauki eksperymentalne zostaje tu zastąpione przez „zapis”(opis gesty) i „specyfikację” (diagnozę). W ten sposób antropologia przestaje być rozumiana jako nauka, badająca obiektywne prawa rządzące obserwowanymi zjawiskami i tworząca na ich podstawie ogólne teorie. Wykorzystanie w badaniach antropologicznych opisu gęstego sprawia, że stają się one dziedziną wytwarzającą interpretacje dotyczące poszczególnych przypadków. Dlatego też Opis gęsty służy przede wszystkim sformułowaniu wniosków klinicznych, a nie ogólnych, diagnozując ich charakter w oparciu o bieżący kontekst, w którym się one pojawiają.

Wśród charakterystycznych cechy badań antropologicznych posługujących się opisem gęstym Clifforda Geertza wymienia:

  1. Interpretatywny charakter
  2. Analiza skupiona na strumieniu dyskursu społecznego
  3. Opis gęsty utrwala to co w „ulotności” dyskursu zostało powiedziane (zrobione)
  4. Mikroskopijna skala badań

Opis gęsty jest analizą kultury w jej „dzianiu się”, skupia się na okolicznościach i podejmowanych w ich kontekście działaniach. Tak pojmowana praktyka antropologiczna ma służyć utrwalaniu „ulotnych” zdarzeń i ich sensów, w celu wzbogacania dyskursu ogólnoludzkiego, co w konsekwencji sprzyjać będzie wytwarzaniu płaszczyzn porozumienia i komunikacji międzykulturowej. Jak stwierdza Clifford Geertz, celem antropologii powinno być zrozumienie kultury jakiegoś ludu czyli „ukazanie w pełnym świetle jego normalności bez redukowania osobliwości”, czemu służyć ma najlepiej Opis gęsty.

Jak oceniasz ten materiał?

Kliknij na gwiazdkę, aby zostawić swoją ocenę

Średnia ocena / 5. Liczba głosów:

Jak dotąd brak głosów! Oceń ten post jako pierwszy.

Matriarchat

Poprzedni wpis

Otoczenie marketingowe

Następny wpis
Wiedzo Znawca
Redaktor z rzemiosłem w ręku na co dzień szef kontroli jakości w kuchni, serwujący wykwintne dania. W niedalekiej przyszłości planuje zrealizować młodzieńcze marzenia i napisać coś więcej niż artykuł 📖

Komentarze - masz coś do napisania? Zostaw proszę informacje.