Yoko Ono

Yoko OnoYoko Ono urodziła się 18 stycznia 1933 r. w Tokio. Matka Yoko, Isoko Yasuda – była potomkinią Zenijo Yasudy, założyciela... urodziła się 18 stycznia 1933 r. w Tokio. Matka Yoko, Isoko Yasuda – była potomkinią Zenijo Yasudy, założyciela banku Yasuda. Ojciec, Eisuke Ono – z wykształcenia matematyk i ekonom, był artystą-pianistą z zamiłowania.

Eisuke poznał Isoko w ośrodku sportów zimowych w Karuisawa, gdzie spędzał zimowe wakacje. Był jednak chrześcijaninem, co w owych czasach nie było tam dobrze widziane. Warunkiem poślubienia Isoko, postawionym przez państwo Yasuda, było zrzeczenie się przez Eisuke kariery pianisty i zajęcie się bankowością.

RodzinaZdrowa rodzina = zdrowe dzieci Kochający rodzice pragną dla swoich dzieci dobra, czynią dla nich wszystko, aby im pomóc i... Yoko przez pewien czas mieszkała w USA. W 1938 r. po powrocie do kraju, Yoko została zapisana do Gakushuin, której uczniowie musieli być spokrewnieni z rodziną królewską.

Do Nowego Yorku powróciła wraz z rodziną w 1940 roku, jednak nie na długo, bo już w 1941 roku wyjechała do Tokio, gdzie została zapisana do Kemei Gakuen, chrześcijańskiej szkoły dla japońskich dzieci, uczących się przedtem za granicą.

9 marca 1945 roku podczas bombardowań Tokio, matka Yoko postanowiła opuścić stolicę Japonii. Wówczas skończył się dla państwa Yasuda okres życia w luksusie. Po zakończeniu wojny Yoko wróciła do tokijskiej szkoły Gakushuin. W tym czasie zaczęły się jej pierwsze eksperymenty ze sztuką. W 1947 roku, Yoko mająca wówczas 14 lat postanowiła zostać pisarką. W wolnym czasie pisywała w sekretnym dzienniku, z którym się nie rozstawała. Po jakimś czasie intensywnego pisania postanowiła pokazać swoją twórczość ulubionym profesorom Gakushuin, spotkała się jednak z niezrozumieniem. Mimo to nie zrezygnowała z dalszych prób.

W 1952 roku Yoko wstąpiła do tokijskiego konserwatorium. Zainteresowała się wówczas teatrem, ale również filozofią, która stanowiła kolejną jej pasję. Czytała Gide’a, Hegla, Marksa, Heideggera, Tołstoja, Sartre’a i Czechowa. Po dwóch semestrach studiowania filozofii znów przeniosła się z rodziną do Stanów Zjednoczonych, gdzie mieszkał już od jakiegoś czasu jej ojciec (zajmował tam stanowisko przedstawiciela Banku Tokijskiego w Nowym Jorku).

W wieku dwudziestu lat, w trakcie studiów literatury i śpiewu na Harvardzie, zdecydowała się również na podjęcie nauki na Sarah Lawrence College. W tym czasie zastanawiała się nad karierą śpiewaczki i wyjazdem do Europy.

Nauka w Sarah College wpłynęła pozytywnie na jej twórczość. Artystka zaznajomiła się tam z ruchem Beat Generation, który wywarł znaczący wpływ na jej pisarstwo, a także styl ubioru (dominacja czerni) i sposób życia (wyraźny bunt przeciwko tradycjom rodzinnym i dążenie do niezależności).

W 1956 roku Yoko zafascynowała się muzyka Arnolda Schonberga i Antona Weberna. Poznała także początkującego kompozytora, Toshiego Ichiyanagi, z którym – ku niezadowoleniu rodziny Yasuda, – wkrótce się związała. Po poślubieniu Toshiego Yoko zatrudniła się w firmie handlowej jako tłumaczka. Jej mąż, choć nie był w stanie zapewnić im podstawowych dóbr materialnych, znał innych nowojorskich artystów, co pomogło Yoko zaznajomić się ze światem kultury awangardowej. Znajomy amerykański kompozytor awangardowy, David Tudor, zapoznał ich wkrótce z innym ważnym kompozytorem, Johnem Cage’em.

Yoko wciąż pisała, nie rozstając się ze swoimi notesami. Owocem jej twórczości był zbiór pieces, czyli kawałków przeznaczonych do publicznego odczytywania podczas organizowanych wówczas często happeningów. Powstały wówczas takie dzieła artystki, jak Obraz przeznaczony do deptania, Kuchnia, Sen oraz Groszek. Sztukę tą określano mianem „sztuki konceptualnej”. Sama artystka wolała jednak określać swoją twórczość mianem „sztuki instrukcjonalnej”.

Liczne kontakty z artystyczną bohemą, zainspirowały poszukiwania artystyczne Yoko i wpłynęły na podjecie przez nią życiowej decyzji o zostaniu artystką.

Starając się zrealizować swoje marzenie Yoko i Toshi próbowali znaleźć dodatkowe środki potrzebne na działalność artystyczną. Toshi wykorzystał w pracy swój talent, grając jako akompaniator. Yoko zatrudniła się najpierw jako kelnerka, a potem zaczęła udzielać lekcji tradycyjnej muzyki japońskiej.

W 1960 roku Yoko zainteresowała się młodym artystą awangardowym, La Monte Youngiem. Zrobił on na niej tak duże wrażenie swoimi pokazami, że wkrótce udostępniła mu swoje mieszkanie dla realizacji kolejnych projektów. Artystka postanowiła odbywające się w jej domu happeningi dołączyć do programu własnych przedstawień. W tym czasie coraz więcej osób interesowało się sztuką Yoko. W końcu sam George Maciunas, architekt, artysta awangardowy i właściciel A. G. Gallery, poprosił ją o wystawienie swych prac w jego galerii.
W okresie tym Toshi powrócił do Japonii, a Yoko i Maciunas stali się obiektem plotek na temat ich rzekomego romansu. W A. G. Gallery Yoko wystawiła takie dzieła, jak: George, Poem No. 18, czy też Obraz, dzięki któremu można oglądać niebo. Na wystawę nie przybył jednak ani jeden krytyk, nie kupiono też żadnego dzieła.

Po tej porażce wytrwała i wierząca w swój talent Yoko, zaczęła przygotowywać kolejny występ, zaplanowany na 24 listopada 1961. Spektakl pod tytułem Opera odbył się w Carnegie Recital Hall. Utwory, wśród których znalazły się między innymi: Grapefruit w świecie parku oraz Numer na skrzypce i truskawki nie wzbudziły szerszego zainteresowania widzów. Wkrótce potem Yoko wyjechała do Tokio, ulegając namowom rodziców. Na decyzję o wyjeździe wpłynął również fakt, że John Cage i dwoje innych awangardowych artystów wybierało się na turnee po Japonii, a Yoko miała nadzieję zostać ich oficjalnym tłumaczem. Spotkała się tam też ze swoim mężem.

W Japonii podjęła kolejną nieudaną próbę zwrócenia na siebie uwagi krytyków, dając występ złożony z oper, które wystawiła przedtem w Nowym Jorku. Kolejna porażka wywołała w niej silną depresję, doprowadzając do samobójczej próby poprzez zażycie barbituranów. W końcu Yoko znalazła się w szpitalu psychiatrycznym. Ze szpitala zwolniła się dzięki pomocy Tony’ego Coxa, eksperymentalnego jazzowego saksofonisty. Był on od jakiegoś czasu zainteresowany jej sztuką i w końcu postanowił się z nią spotkać. Świadomość, że wreszcie jest ktoś, kto interesuje się jej twórczością, pomogła jej dojść do siebie. Zaczęła regularnie widywać się z Tonym. Wkrótce zamieszkał on z Yoko i Toshim. Przez pewien czas mieszkali we trójkę, dopóki Toshi nie wyprowadził się, dowiedziawszy się o ciąży Yoko z Tonym. Zaraz po tym incydencie Yoko i Tony wzięli ślub.

Mieszkanie, które zajmowali, było własnością rodziców Yoko. Gdy ci dowiedzieli się o małżeństwie i ciąży córki, nakazali jej opuścić mieszkanie. Młoda para przeniosła się tym razem do Foreigner Village, dzielnicy zamieszkiwanej przez równie biednych jak oni, młodych ludzi.

Przez następne kilka miesięcy Yoko nie wychodziła z domu. Dowiedziała się bowiem, że miała za sobą zbyt wiele aborcji i kolejne przerwanie ciąży mogłoby być niebezpieczne dla jej zdrowia. W tym czasie powstało wiele nowych dzieł. Znalazły się wśród nich dwa „pieces” zatytułowane Pachinko piece I i II. Narodziny córki nazwanej Kyoko sprawiły, że rodzice Yoko zmienili zdanie i pozwolili młodemu małżeństwu wrócić do mieszkania, które zajmowali przed przeprowadzką.

W 1964 roku Yoko z zapałem wystawiała swoje nowe prace. Większość widzów pozostawała niewzruszona. Byli jednak i tacy, którzy interesowali się sztuką Yoko.

Yoko coraz więcej myślała o opublikowaniu swoich dzieł. Zbiór pieces wydała niewielkim nakładem w książeczce zatytułowanej Grapefruit.

Jednak Grapefruit nie doczekał się żadnej krytyki ze strony znawców sztuki. Kolejna porażka nie odwiodła Yoko od zorganizowania następnej wystawy. W tym celu skontaktowała się z Ivanem Karpem, dyrektorem jednej z najlepszych nowojorskich galerii. Karper nie tylko nie zgodził się na pokaz z udziałem jej pomysłów, ale zaczął krzyczeć, nazywając jej utwory idiotyzmami.

Kolejnym jej krokiem było zwrócenie się do Normana Seamana, który był jej przyjacielem. Załatwił jej miejsce w Carnegie Recital Hall. Do występu wykorzystała swoje dawne pomysły. Wówczas po raz pierwszy udzieliła wywiadu w gazecie. Był to jednak mało znaczący na rynku magazyn Villager. Yoko uznała to za pewien postęp. Kolejny artykuł o sztuce Yoko ukazał się w gazecie New York Times. Dziennikarz cytował w nim Grapefruit nie był to jeszcze jednak sukces, na który artystka tak długo czekała.

Występ w Carnegie Recital Hall nosił tytuł Cut Pieces. Polegał na tym, że artystka siedziała nieruchomo na scenie, a w tym czasie widzowie podchodzili po kolei i obcinali po kawałku jej czarną suknię. Wydarzenie zostało jednak po raz kolejny zignorowane przez prasą. W celu zwrócenia na siebie uwagi dziennikarzy wysłała do kilku gazet listę Dzieł konceptualnych Yoko OnoYoko Ono urodziła się 18 stycznia 1933 r. w Tokio. Matka Yoko, Isoko Yasuda – była potomkinią Zenijo Yasudy, założyciela..., wystawionych przez siebie na sprzedaż. Doczekała się kilku wzmianek na temat listy, zamieszczonych przez rozbawioną redakcję gazet Village Voice i Los Angeles Free Press.

Coraz częstsze kłótnie Yoko i Tony’ego doprowadziły w końcu do ich rozstania. Yoko zamieszkała w domu studenckim Judson Memorial Church. Wciąż dawała przedstawienia i nadal z takim samym rezultatem.

Wiedziała, że każdy artysta musi mieć mocny punkt oparcia. Zdawała sobie sprawę z tego, że potrzebuje czegoś, co zaintryguje widzów i dzięki czemu ludzie ją zapamiętają. Z tych rozmyślań powstała sztuka Stone Piece. Potem zmieniła nazwę na Bagism. Pomysł polegał na zamknięciu się dwojga ludzi w wielkim czarnym worku. Publiczność obserwowała ruszający się worek, zastanawiając się, co dzieje się w środku. Ludzie w worku mogli robić to, co uznali za stosowne, na przykład wymienić się ubraniami lub zdjąć je i założyć z powrotem, albo po prostu siedzieć nieruchomo w środku. Zaprzyjaźnieni właściciele restauracji, w której Yoko pracowała jako kelnerka, zgodzili się na wystawienie sztuki w ich lokalu. Po raz kolejny przedstawienie nie zdobyło oczekiwanego rozgłosu. Także tym razem artystka nie przejęła się i postanowiła dać pokaz w lepszym miejscu. Jednak jej nowa wizja była zbyt kosztowna, a Yoko wciąż nie miała pieniędzy nawet na opłacenie czynszu za mieszkanie. Pomógł jej właściciel pisma The Realist, Paul Krassner. Zaoferował jej tysiąc dolarów w zamian za zgodę na to, by mógł sam zamknąć się w czarnym worku i sprawdzić, co dzieje się w środku.

Wreszcie Yoko udało się zainteresować prasę. Pisano o jej „oryginalnym podejściu do sztuki” i inwencji twórczej „wywodzącej się z zen”. Koszt przedsięwzięcia jednak wyniósł dwa tysiące dolarów, czego nie można powiedzieć o zarobku. Tony Cox, który wciąż pomagał Yoko, po raz kolejny wykorzystał swój dar przekonywania i promował jej talent na wszystkie możliwe sposoby. Wkrótce stała się popularna w świecie sztuki awangardowej.

9 listopada 1966, podczas wystawiania swoich prac w galerii Indica w Londynie, Yoko poznała Johna Lennona. Muzyk, urzeczony jej dziełami, wkrótce zaczął regularnie spotykać się z artystką, a 1968 roku wzięli na Gibraltarze cichy ślub. Od tego momentu życie Yoko było naznaczone sławą, o jakiej marzyła, odkąd jako nastolatka zaczęła pisać w swoim dzienniczku. Yoko nakręciła też wiele filmów, z których większość powstała dzięki pomocy Lennona. Wśród nich znalazły się takie dzieła jak: Bottoms, Fly, Smile i wiele innych. Gdy Lennon rozstał się z zespołem The BeatlesThe Beatles- zespół brytyjski. Jego działalność jest znakomitą ilustracja rewolucyjnych zmian, jakie zaszły w muzyce popularnej w latach sześćdziesiątych. Wczesne..., oboje zaangażowali się w działania antywojenne. Do najsłynniejszych należy akcja Bed In, podczas której nagrali słynną antywojenną pieśń Give Peace A Chance. Innym wspólnym happeningiem dwojga artystów, działających przez pewien czas w zespole o nazwie Plastic Ono Band, było rozwieszenie w wielu miastach tablic z hasłem: „Wojna skończona, jeśli tego chcesz. Wesołych świąt. John i Yoko.” w wielu językach świata.

Po śmierci Lennona w 1980 roku Yoko nadal tworzy (wydała kilka solowych płyt, w tym ostatnio wydana Yes, I’m witch ) i obecnie jest zaliczana do najzamożniejszych kobiet świata.