Tadeusz Lucjan Gronowski

Tadeusz Lucjan GronowskiTadeusz Lucjan Gronowski (1894 – 1990) Tadeusz Lucjan Gronowski urodził się 5 października 1894 roku w Warszawie jako syn Leopolda... (1894 – 1990)

Tadeusz Lucjan GronowskiTadeusz Lucjan Gronowski (1894 – 1990) Tadeusz Lucjan Gronowski urodził się 5 października 1894 roku w Warszawie jako syn Leopolda... urodził się 5 października 1894 roku w Warszawie jako syn Leopolda i Tekli z Kozłowskich, zmarł w roku 1990. Ukończył Gimnazjum Filologiczne im. Emiliana Konopczyńskiego w Warszawie. Gdy nastąpiło oficjalne otwarcie Politechniki Warszawskiej 15 listopada 1915 roku, Gronowski jako słuchacz kursów Architektonicznych przy Kole architektów, stał się jednym z pierwszych studentów na wydziale Architektury. Tadeusz Lucjan GronowskiTadeusz Lucjan Gronowski (1894 – 1990) Tadeusz Lucjan Gronowski urodził się 5 października 1894 roku w Warszawie jako syn Leopolda... słusznie nazywany jest „ojcem polskiego plakatu”. Zapoczątkował on na gruncie warszawskim artystyczny plakat reklamowy, stał się przez to pierwszym profesjonalistą w zakresie początkującej wówczas dziedziny sztuki, nazywaną z francuska l’art de la rue,”sztuką ulicy”. Przygotowywał się do zawodu architekta i choć nie zaprojektował nigdy ani jednego budynku, studia dały mu jednak profesjonalne przygotowanie do pracy w dziale grafiki użytkowej i wystawiennictwa.

Pierwszy plakat Tadeusz Gronowskiego zapraszał na Wielką Zabawę Kostiumową (il.1) i nosił datę 1917. Ta praca zapowiadała podstawowe cechy stylu Gronowskiego, choć utrzymuje się jeszcze w wyraźnej zależności od eleganckiego i tradycyjnego stylu swojego profesora z Politechniki Zygmunta Kamińskiego ale szybko ewoluuje w kierunku nazywanym dzisiaj art deco. Dynamiczna kompozycja, która zdaje się rozpychać ramy plakatu. Większą część powierzchni plakatu stanowi czerwona suknia w którą ubrana jest uczestniczka reklamowanej wielkiej zabawy. Uproszczony, choć perfekcyjny rysunek, kolorystyka oparta na kontrastowych barwach oryginalne liternictwo. Uzewnętrzniają się już pewne cechy światopoglądu artystycznego, nie racjonalny a zmysłowy stosunek do świata, kojarzenie tego co piękne z tym co eleganckie. Przede wszystkim wytworna forma. Dbałoś o nią uwidacznia się na przykładzie liternictwa. Architektoniczne myślenie okazało się przydatne, pomagając wyczuć i zrozumieć konstrukcje, proporcje i skalę znaku. Gronowski sam opracowywał każdą literę, nie stosował drukarskich czcionek.

Projektowaniem grafiki użytkowej na przełomie wieków zajmowali się najczęściej malarze (Pierre Bonnard, Alfons Mucha, Henri de Toulouse-Lautrec, a w Polsce Wojciech Weiss, Józef Mehoffer, Stanisław Wyspiański, Karol Frycz czy Teodor Axentowicz). Traktowali oni jednak grafikę użytkową jako działalność dodatkową. Natomiast Tadeusz Gronowski był pierwszym artystą w Polsce, który głównie skoncentrował się na plakacie i stworzył niezależny od konwencji panujących w malarstwie sztalugowym czy grafice użytkowej „język plakatu”. Wyraża się on umiejętnością przetworzenia pomysłu w kompozycję jakby „jednym gestem” rzuconą na papier. Właśnie takie cechy już posiada pierwsza praca artysty. Również w roku 1917 powstaje następny plakat przeznaczony na konkurs, rozpisany przez firmę „Fiat”. Plakat ten jednak zaginął i znany jest jedynie z opisu samego artysty przedstawiał romantyczny pejzaż polski z dworkiem i na jego tle czerwony samochód. Są to pierwsze prace młodego artysty jeszcze bardziej „nowatorsko” podchodzące do zagadnienia, niż te powstałe później.

Tadeusz Gronowski uczęszczał na Politechnikę do roku 1925, w tym czasie związał się ze studenckim czasopismem ”Pro Arte et Studio”, gdzie opracowywał szatę graficzną pisma. Projektował również okładki „Skamandra”, współpracował też z „Wiadomościami literackimi”. Związany był również z ugrupowaniem plastycznym „Rytm”.
Przebywając często w Paryżu, już jako znany artysta, próbując swoich sił w tamtejszej reklamie przeniósł na polski grunt jej nowoczesne traktowanie. Rozumiał prawa rynku oraz potrzebę związku artysty z dobrym litografem i handlowcem. Związał się więc z Kazimierzem Główczewskim, właścicielem Zakładu Litograficznego w Warszawie. Współpraca z tym znawcą rzemiosła graficznego zaowocowała oryginalnymi plakatami, których jakość artystyczna często przewyższała produkcję zachodnioeuropejską. Nie mając w Polsce praktycznie żadnych poprzedników, nie musiał nikogo uważać za wzór. Stworzył kontynuowany potem i modernizowany przez następne pokolenia grafików styl reklamy międzywojennych lat, a poczucie niezależności i zaufanie zleceniodawców dawało mu wielką swobodę twórczą.

W 1923 roku razem z Antonim Bormanem i Jerzym Gelbardem, mając do dyspozycji bazę techniczną Zakładu Główczewskiego, założył studio graficzne „PLAKAT”. Przyciągną do współpracy młodych grafików i architektów, między innymi Jana Mucharskiego. Studio prowadziło działalność w zakresie grafiki reklamowej oraz architektury wnętrz.

Do przedsięwzięć na większą skalę należała reklamowa kampania dla Cunard Line oraz plastyczna oprawa IV Targów Wschodnich. To właśnie za plakat IV Targi wschodnie Tadeusz Gronowski otrzymał Grand Prix na Międzynarodowej Wystawie Sztuk Dekoracyjnych (Paryż 1925).

Bardzo wyraźnie Gronowski zaczął rozumieć plakat jako pewną całość kompozycyjną o wyraźnie określonej funkcji. Porzucał stopniowo podziały na pola liter i elementów plastycznych. Układał świat konkretnej reklamy niezależny artystycznie, lecz precyzyjnie skierowany na wybraną dziedzinę rzeczywistości. Artystycznej transformacji podlegają tu dobrze dobrane elementy codzienności, tak bardzo potrzebne do przekazania treści reklamy.

Ważnym elementem stylu Tadeusza Gronowskiego, jest ludowość. Choć sam Gronowski, kiedyś w jednym wywiadzie wyznał że nie lubi folkloru i nigdy nie inspirował się sztuką ludową, jest ona widoczna w dużej części jego prac. Wplatał ją w swoje plakaty w celu dekoracyjnym, jak w barwną mozaikę, pragnąc sprostać wymogom rynku. Dekoracyjność tych prac nieco przesłania ich właściwy cel, czyli przedmiot reklamowany, zwracając bardziej uwagę odbiorców na barwne stroje postaci przedstawionych na plakatach.

Za najlepszy plakat w karierze Tadeusza Gronowskiego, uważa się powstały w roku 1926, na zamówienie międzynarodowego koncernu chemicznego Schichta, „radion sam pierze”(rys2.). Artysta posłużył się metaforą: do wiaderka z mydlinami (sporządzonymi oczywiście z doskonałego „Radionu”), wskakuje czarny kot i natychmiast jakby za sprawą czarującej różczki, wyskakuje z niego nieskazitelnie biały kot. Całą kompozycję dopełnia, ułożony przez specjalistów slogan, brzmiący prosto we wszystkich językach. Artysta wiedział iż prezentację przedmiotu można zastąpić obrazem umownym. Gronowski wprowadził do języka plakatu nową jakość: gra wyobraźni, odwołanie się do nieograniczonych możliwości ludzkiego umysłu. Przedmiot stał się symbolem, zestawieni różnych przedmiotów zmuszały potencjalnego odbiorcę do wysiłku intelektualnego i błyskawicznego rozwiązania rebusu.

Kunszt Gronowskiego polegał na dekorowaniu reklamowych haseł metaforą, eleganckim żartem, niekiedy w opozycji do świata rzeczywistego. Gronowski wywoływał wzruszenia, a jego dowcip pobudzał i rozwijał radość z oglądania nowych tytułów. Rozwinął w plakacie polskim rolę znaku i skrótu graficznego, nadawał plakatom wytworność a przedstawianym postaciom szyk i elegancję.

W drugiej połowie lat dwudziestych Tadeusz Gronowski niemal całkowicie zmonopolizował warszawski rynek graficzny, co w dość zabawny sposób skomentował Antoni Słonimski pisząc: Rano człowiek się budzi, patrzy w kalendarz (rysowany przez Tadeusza Gronowskiego) i zapala papierosa (pudełko rysowane przez Tadeusza Gronowskiego). Na ulicy, na każdym słupie parę plakatów (rysowane przez Tadeusza Gronowskiego)zachęca człowieka do kupowania różnych przedmiotów. Gdy bierze się do ręki książkę ( okładka Tadeusza Gronowskiego) i przegląda Panią (rysunki Tadeusza Gronowskiego), gdy czyta się jakiekolwiek pismo (winieta tytułowa Tadeusza Gronowskiego), gdy wreszcie idzie się do kina (afisz i reklamy świetlne Tadeusz Gronowski) albo do teatru(dekoracje projektował Tadeusz Gronowski) – wszędzie spotyka się to nazwisko. Gdy odbiorę honorarium za ten artykuł w Wiadomościach(winieta tytułowa Tadeusz Gronowski)- kupie akcje (projektowane przez Tadeusza Gronowskiego) i wyjadę pierwszym statkiem Red Star Line (plakat rysował Tadeusz Gronowski), aby odetchnąć i nie słyszeć więcej o tym człowieku. W dalszych słowach autor już poważniejszym tonem przytacza krótką, lecz rzetelną charakterystykę artysty: Gronowski jest artystą współczesnym, realnie odnoszącym się do życia; nie należy on do pokolenia długowłosych artystów kawiarnianych, którzy poza gadanie i kawiarnie nie wychodzą nigdy […]. Wszystkie zalety swojego talentu popiera on imponującą pracą. Dzięki gruntownym studiom architektonicznym rozporządza wielką skalą możliwości i kapitalnym rygorem ładu i kompozycji, tak ważnym w grafice […]. Stara się zadowolić klienta, Godząc to jednocześnie z wymogami sztuki […]. Ma już dziś wielkie zasługi dla podniesienia naszego ogólnego poziomu reklamy i stworzenia swoistego typu ksiązki i ilustracji[..]. Gronowski powinien się jednak strzec codziennych małych triumfów swego talentu- mogą go one bowiem zbyt długo zatrzymać w drodze ku wielkim i poważnym zadaniom malarskim […].