Pomarańczowa Alternatywa

()

Pomarańczowa alternatywa – ruch happeningowy działający w Polsce od 1980 r. Jej twórcami byli studenci Uniwersytetu Wrocławskiego, wywodzący się z ruchu hipisowskiego. Związany z opozycyjnymi organizacjami takimi, jak Studencki Komitet Solidarności i Ruch Nowej Kultury. Powstanie Pomarańczowej Alternatywy powiązane było ściśle z sytuacją polityczną, w jakiej znajdowała się ówcześnie Polska, a jej działalność miała kontekst opozycyjny i kontestatorski. Podczas strajku zorganizowanego na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego, grupa studentów skupiona wokół opozycyjno-artystycznej gazety „Pomarańczowa alternatywa” powołała inicjatywę o tej samej nazwie. Działalność początkowo skupiona na aktywności wydawniczej i ulotowej, dość szybko wyszła poza te ramy i przerodziła się w organizowanie spontanicznych akcji happeningowych. Początkowo były to niewielkie akcje, organizowane przez grupę zaprzyjaźnionych ze sobą młodych ludzi, którym nie bardzo odpowiadała działalność w „poważanej” opozycji. Na czele ruchu stanął Waldemar Major Frydrych, ówczesny student historii i historii sztuki, który mianował się Komendantem Twierdzy Wrocław.

Pomarańczowa alternatywa nie głosiła konkretnych haseł. Jej akcje nie były ideologiczne, mimo wyrażanych przez organizatorów i uczestników poglądów anarchistycznych. Nie wysuwano też żadnych poważnych postulatów. Skupiono się na hasłach surrealistycznych, które miały skłonić do myślenia. Przekonania ruchu oparte były na ogłoszonym przez Waldemara Majora Frydrycha Manifeście Surrealizmu Socjalistycznego, który został opublikowany po raz pierwszy w 1981 r. w Gazecie „A”, wydawanej przez Ruch Nowej Kultury. To sztuka, humor i groteska miały być podstawowym narzędziem walki politycznej. Już w czasie stanu wojennego na murach Wrocławia zaczęły się pojawiać charakterystyczne dla ruchu Pomarańczowej Alternatywy wizerunki krasnoludków. Powstawały one na plamach po zamalowanych przez władzę hasłach solidarnościowych. Z czasem krasnoludki i akcje happeningowe ogarnęły inne większe miasta w Polsce.

Symbolika Pomarańczowej Alternatywy oraz działalność happeningowa zostały częściowo, świadomie, bądź nie, zapożyczone od holenderskiego ruchu provos, działającego w latach ’60 XX wieku. Provasi uznawani są za protoplastów europejskich hipisów. Byli jednak bardziej upolitycznieni, ale mimo anarchiczno-lewicowych poglądów nie identyfikowali się z żadnym konkretnym ugrupowaniem. Nie ukrywali też fascynacji dadaizmem. Krytykowali oficjalną kulturę i elity władzy. Za pomocą happeningów walczyli o nowy ład społeczny, poszanowanie jednostki, prawa kobiet, ekologię. W roku 1970 Roel van Duijn powalał Partię Krasnoludków, która kontynuowała tradycje wmieszania absurdu w uprawnianie polityki. Provasi i Partia Krasnoludków stały się w dużej mierze natchnieniem dla wrocławskiej Pomarańczowej Alternatywy. Zasadnicza różnica polegała jednak na tym, że ci pierwsi walczyli z systemem kapitalistycznym, natomiast drudzy z systemem komunistycznym. Niewątpliwie w jednym i drugi przypadku na pewno chodziło o system.

Największy rozgłos akcje Pomarańczowej Alternatywy zdobywały w drugiej połowie lat ’80. Organizowane happeningi gromadziły coraz większą liczbę uczestników i spotkały się  z zainteresowaniem mediów – głównie zachodnich. Były ponadto urozmaiceniem szarzyzny na ulicach i obnażały absurd socjalistycznej rzeczywistości. W latach 1986-1990 zorganizowano w samym tylko Wrocławie ponad kilkadziesiąt happeningów. Pomimo tego, że o planowanych happeningach informowano w akcjach ulotowych, to brały w nich udział nie tylko osoby zainteresowane, ale też przypadkowi przechodnie.

Popularność Pomarańczowej Alternatywy dotarła do innych większych miast w Polsce m.in. Łodzi, Warszawy czy Lublina. Z powodzeniem organizowano tam happeningi pod szyldem Pomarańczowej Alternatywy. Tematyka akcji opierała się przede wszystkim na świętowaniu uroczystości, które nie zawsze funkcjonowały w polskim kalendarzu. Niezależnie od powagi wydarzeń akcje były przesycone absurdem i humorem surrealistycznym. Podczas jednego z pierwszych happeningów „Krasnoludki na Świdnickiej” rozdano przypadkowym przechodniom około 300 pomarańczowych czapek. Władza w późniejszych raportach twierdziła, że w akcji brało udział ponad 1000 krasnoludków. Najbardziej popularne happeningi wrocławskie to: „Wigilia Rewolucji Październikowej”, „Dzień Tajniaka”, „Dzień Milicjanta”, „ Dzień Wojska, czyli Manewry Melon w Majonezie” – zorganizowane na granicy polsko-czeskiej dla uczczenia 20 rocznicy inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację, „Dzień Mikołaja”, „Karnawał RIO-botniczy” –stylizowany na karnawały południowoamerykańskie, „Precz z upałami”, „Dzień Kobiet”, „Rewolucja Krasnoludków”, „Wigilia Wielkiej Rocznicy” – nawiązująca do wprowadzenia stanu wojennego oraz „Karnawał Żebraczy”.

Wszystkie akcje Pomarańczowej Alternatywy cieszyły się ogromnym zainteresowaniem, gromadziły tysiące uczestników i wciągały do zabawy przypadkowych przechodniów. Nie zawsze jednak intencje happeningów były rozumiane. Niejednokrotnie wykorzystywane były symbole komunistyczne takie, jak wizerunki komunistycznych przywódców, radzieckie mundury. Podczas świętowania rocznicy wybuchu Rewolucji Październikowej uznawani byli za wrogów systemu przez opozycję, natomiast ówczesna władza była zdezorientowana. Chociaż manifestacje miały zawsze charakter pokojowy, nie znajdowały zrozumienia władzy i narażone były każdorazowo na interwencje milicji. Happenerzy próbowali wciągnąć funkcjonariuszy do wspólnej zabawy, w myśl założeń z Manifestu Socjalizmu Surrealistycznego i niejednokrotnie im się to udawało. Milicjanci jednak nie mieli świadomości, że biorą udział w wydarzeniu artystycznym. Happeningi Pomarańczowej Alternatywy przeważnie kończyły się aresztowaniem uczestników. „Poważni” opozycjoniści początkowo nie patrzyli na jej akcje przychylnym okiem, ale z czasem zrozumieli, że kiedy milicja zajmuje się działalnością ruchu, oni mają większą swobodę działania.

Z biegiem lat radosna forma happeningu ulicznego, jaką reprezentowała Pomarańczowa alternatywa, przerodziła się w bardziej poważne działania. Waldemar Frydrych kandydował do Senatu z listy Pomarańczowej Alternatywy w wyborach parlamentarnych w 1989 r., gdzie zdobył 10 tysięcy głosów, co nie wystarczyło do uzyskania mandatu. Wkrótce po tym wydarzeniu wyemigrował do Francji. Ostatnim dużym happeningiem zorganizowanym we Wrocławiu tuż przed jego wyjazdem był „Pogrzeb Krasnoludków”.

Pomimo opuszczenia naszego kraju, lider Pomarańczowej Alternatywy nie zaprzestał działalności happeningowej, a organizowane przez niego akcje miały związek z jego osobą, bądź aktualnymi wydarzeniami politycznymi. W 1999 r. powrócił do Wrocławia, inspirując powstanie Frontu Południowo-Zachodniego, który przeprowadził kilka happeningów wymierzonych we władze miasta. W 2002 r. powołana została do życia Partia Gamoni i Krasnoludków oraz Komitet Wyborczy Weselsza i Kompetentna Warszawa, z ramienia którego Major Frydrych kandydował do fotela prezydenta stolicy. Fotela co prawda nie zdobył, ale uzyskał zaskakująco wysokie wyniki. Jego kampania wyborcza przeprowadzona została w formie licznych happeningów. W grudniu 2004 r. wraz z grupą studentów odwiedził Ukrainę w ramach wspierania pomarańczowej rewolucji.

Krasnale symbol Pomarańczowe Alternatywy stał się poniekąd symbolem Wrocławia. Do tej pory na ulicach miasta umieszczono ponad 100 figurek, które są swoistą atrakcją miasta. Krasnali stale przybywa za zgodą i przy aprobacie władz miasta. Jest to niewątpliwie wyraz docenienia ważnej roli, jaką odegrała Pomarańczowa alternatywa w procesie pokojowej rewolucji. Sytuacja jest o tyle paradoksalna, że Pomarańczowa alternatywa w swoim założeniu właśnie z wszelkimi przejawami władz walczyła.

Ruch Pomarańczowej Alternatywy jest najważniejszym przykładem w historii biernej opozycji przy użyciu humoru. Obecnie największą aktywność przejawia Warszawska Pomarańczowa alternatywa, która kontynuuje pierwotne założenia ruchu działające głównie na terenie Poznania Akcja Alternatywna „Naszość”, która czerpie bardzo wiele z tradycji Pomarańczowej Alternatywy.

Bibliografia:

  1. Filipiak M., Od subkultury do kultury alternatywnej. Wprowadzenie do subkultur młodzieżowych, Lublin 1999.
  2. Frydrych W., Gamonie i krasnoludki, Wrocław 2006.
  3. Frydrych W., Żywoty mężów pomarańczowych, Wrocław 2001.
  4. Kenney P., Rewolucyjny karnawał. Europa Środkowa 1989, Wrocław 2005.
  5. Maciejewska B., Wrocław walczy o wolność, Wrocław 2005.
  6. Pęczak M., Mały słownik subkultur młodzieżowych, Warszawa 1992.
  7. Republika bananowa. Ekspresja lat 80, pod red. J. Ciesielska, Wrocław 2008.
  8. http://pomaranczowa-alternatywa.org/

Jak oceniasz ten materiał?

Kliknij na gwiazdkę, aby zostawić swoją ocenę

Średnia ocena / 5. Liczba głosów:

Jak dotąd brak głosów! Oceń ten post jako pierwszy.

Alterglobalizm

Poprzedni wpis
Wiedzo Znawca
Redaktor z rzemiosłem w ręku na co dzień szef kontroli jakości w kuchni, serwujący wykwintne dania. W niedalekiej przyszłości planuje zrealizować młodzieńcze marzenia i napisać coś więcej niż artykuł 📖

Komentarze - masz coś do napisania? Zostaw proszę informacje.