Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK)Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK) powstało 17 grudnia 1950 roku z połączenia utworzonego w 1873 roku Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i, powstałego... powstało 17 grudnia 1950 roku z połączenia utworzonego w 1873 roku Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i, powstałego w 1906 roku, Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Ponieważ było prawnym następcą oraz spadkobiercą tradycji obu towarzystw, ich dorobku ideowego oraz majątku, uważane jest za najstarsze w Polsce stowarzyszenie skupiające turystów i krajoznawców.

Kadra i członkowie PTTK

PTTK jest organizacją non-profit. Swoją działalność programową realizuje głównie dzięki społecznej kadrze (około 25 tysięcy osób), którą stanowią organizatorzy i instruktorzy turystyki (na przykład instruktor fotografii krajoznawczej, instruktor przewodnictwa), opiekunowie przyrody i strażnicy ochrony przyrody, społeczni opiekunowie zabytków oraz przodownicy i młodzieżowi przodownicy (turystyki pieszej, kolarskiej, imprez na orientację, itp.). Do tego grona zaliczają się także znakarze szlaków turystycznych – pieszych (górskich i nizinnych), rowerowych, wodnych i narciarskich.

Towarzystwo zrzesza obecnie blisko 70 tysięcy osób, z czego ponad 60 tysięcy to członkowie zwyczajni, opłacający składkę członkowską. W roku 2011 składka ta wynosiła odpowiednio 36 zł (opłata normalna) i 18 zł (opłata ulgowa).

Do PTTK może zapisać się praktycznie każdy zainteresowany. Legitymacja członkowska PTTK stanowi jednocześnie Kartą Rabatową. Dzięki niej można korzystać z rabatów na usługi noclegowe (na przykład w Kazimierzu Dolnym, Giżycku, Rabce, Warszawie, Zakopanem itd.), w wypożyczalniach sprzętu turystycznego i sportowego, za usługi gastronomiczne, przewozowe i inne.

Jednostki organizacyjne Towarzystwa

W listopadzie 2009 roku istniało 315 Oddziałów PTTK, to jest posiadających osobowość prawną jednostek terenowych Towarzystwa. Oddziały znajdują się w wielu większych i mniejszych miastach Polski, między innymi w Warszawie – tu, przy ulicy Senatorskiej 11 mieści się siedziba główna PTTK – w Chełmie, Darłowie, Gdańsku, Gnieźnie, Kazimierzu Dolnym, Kołobrzegu, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Przemyślu, Puławach, Radomiu, Rzeszowie, Szamotułach, Wiśle, Zamościu i Zielonej Górze.

Oprócz nich działają także inne jednostki organizacyjne Towarzystwa, takie jak: Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK w Krakowie (gromadzący i udostępniający zbiory archiwalne, książki, mapy i inne materiały informacyjne o górach świata), Centralna Biblioteka PTTK im. Kazimierza Kulwiecia w Warszawie oraz Centrum Fotografii Krajoznawczej PTTK w Łodzi. Ponadto istnieją również Biura Obsługi Ruchu Turystycznego (BORT; na przykład w Lublinie) prowadzące działalność gospodarczą. Świadczą one usługi przewodnickie i pilockie, organizują wycieczki krajowe i zagraniczne, prowadzą sprzedaż biletów komunikacji międzynarodowej, map i przewodników.

Krajoznawstwo i muzea PTTK

PTTK rozwija i upowszechnia krajoznawstwo, zwłaszcza wśród młodzieży. Organizuje między innymi Ogólnopolski Młodzieżowy Konkurs Krajoznawczy „Poznajemy Ojcowiznę” oraz Ogólnopolski Młodzieżowy Turniej Turystyczno-Krajoznawczy, które przeznaczone są dla uczniów wszystkich typów szkół – od podstawowej do ponadgimnazjalnej.

Towarzystwo jest wydawcą wielu przewodników oraz książek z zakresu turystyki. Jedną z ważniejszych jest wydany w roku 2000 z okazji V Kongresu Krajoznawstwa Polskiego „Kanon Krajoznawczy Polski”, zawierający zdjęcia i informacje dotyczące ponad sześciuset najciekawszych obiektów krajoznawczych z terenu Rzeczpospolitej. W niektórych miastach istnieją ponadto Regionalne Pracownie Krajoznawcze, dające dostęp do bogatej literatury krajoznawczej i oferujące fachową pomoc dotyczącą historii i kultury danego regionu.

Pod patronatem PTTK funkcjonuje szesnaście muzeów, między innymi: Regionalne Muzeum Młodej Polski PTTK „Rydlówka” w Krakowie, Muzeum Podhalańskie PTTK im. Czesława Pajerskiego w Nowym Targu, Muzeum Miasta i Rzeki Warty PTTK w Warcie oraz muzea regionalne w Muszynie, Ojcowie, Olkuszu i Puławach. W roku 2002 nastąpiło uroczyste otwarcie najmłodszego muzeum PTTK – Muzeum Pamiątek Turystycznych w Radomiu.

Turystyka kwalifikowana

Oprócz krajoznawstwa Towarzystwo propaguje również turystykę kwalifikowaną, to jest taką, której uprawianie wymaga „najwyższego stopnia wtajemniczenia” (Bieńczyk, 2007, 5). Przy jej uprawianiu potrzebna jest specyficzna wiedza dotycząca sprzętu, z którego się korzysta (na przykład turystyka podwodna lub speleologiczna), czy technik uprawiania danej dyscypliny (na przykład turystyka żeglarska lub narciarska). Ważna jest także dobra kondycja fizyczna. Do podstawowych form turystyki kwalifikowanej, oprócz wspomnianych wyżej, należą także: turystyka piesza nizinna i górska, turystyka kajakowa, kolarska, jeździecka i motorowa. Osobno traktowane są imprezy na orientację, szczególnie wymagające umiejętności czytania mapy i posługiwania się kompasem lub busolą.

W ramach działalności poszczególnych oddziałów, kół (też Szkolnych Kół Krajoznawczo-Turystycznych, tzw. SKKT) i klubów organizowane są imprezy turystyczne, między innymi rajdy (kolarskie, piesze, itp.), zloty, spływy i rejsy. Ich celem jest poznawanie najpiękniejszych zakątków Polski, miejsc związanych z postaciami i wydarzeniami historycznymi, a nade wszystko – wspólne spędzanie czasu z dala od zgiełku miast, przy ognisku i piosence turystycznej.

Odznaki PTTK

PTTK stworzyło i upowszechnia system odznak turystyki kwalifikowanej służący rozwojowi zainteresowania powyższymi formami turystyki. Są to między innymi: OTP – Odznaka Turystyki Pieszej, GOT – Górska Odznaka Turystyczna, ŻOT – Żeglarska Odznaka Turystyczna, KOT – Kolarska Odznaka Turystyczna. Ilość przebytych kilometrów i odbytych wycieczek przekłada się na punkty, które decydują o stopniu odznaki (na przykład OTP w stopniu brązowym, srebrnym i złotym).

Istnieją również odznaki związane z krajoznawstwem, na przykład Odznaka Krajoznawcza Polski i regionalne – Odznaka Krajoznawcza Ziemi Radomskiej, „Sympatyk Otwocka”, „Miłośnik Roztocza”, itp., a także – przyznawana za poznane obiekty przyrodnicze w parkach narodowych i krajobrazowych lub pojedyncze pomniki przyrody – odznaka „Turysta Przyrodnik”.

Szlaki turystyczne

PTTK zajmuje się wyznaczaniem, znakowaniem i konserwacją szlaków turystycznych, przechodzących przez najatrakcyjniejsze w Polsce tereny. Istnieje ponad 60 tysięcy km szlaków, w tym 20 tysięcy km szlaków kajakowych i 3 tysiące km szlaków żeglarskich. Najciekawsze z nich to na przykład „Szlak Orlich Gniazd” (163 km) prowadzący przez takie miejscowości jak Częstochowa, Olsztyn, Bobolice, Mirów, Ogrodzieniec, Pieskowa Skała, Ojców i Kraków oraz „Partyzancki Szlak »Hubala«” (272 km) wiodący z cmentarza Partyzanckiego pod Skarbową Górą do Radomska.

Bibliografia i literatura przedmiotu:

Bielecki, Konrad; 2001, Historia turystyki i krajoznawstwa; w: Kurs organizatorów turystyki. Wybrane materiały szkoleniowe; Radom: PTTK, Oddział Miejski. im. ks. Jana Wiśniewskiego w Radomiu, ss. 11-34.

Bieńczyk, Grzegorz; 2007, Turystyka kwalifikowana w działalności Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w latach 1950-1990; Warszawa: AlmaMer.

Czarnowski, Adam; 2009, Działalność społeczna w Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym w latach 1951-2000. Rozwój i występujące problemy; w: Ewa Matusiak-Gordon (red.), Od PTK do PTTK. Studia i materiały z dziejów krajoznawstwa polskiego; Warszawa: Zarząd Główny PTTK, ss. 13-96.

Lewandowski, Zbigniew: 2009, Odznaki Krajoznawcze PTTK; w: Ewa Matusiak-Gordon (red.), Od PTK do PTTK. Studia i materiały z dziejów krajoznawstwa polskiego; Warszawa: Zarząd Główny PTTK, ss.435-440.

Łęcki, Władysław (red); 2000, Kanon Krajoznawczy Polski; Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”.

Mazurski, Krzysztof; 2007, Krajoznawstwo PTTK 1950-2005. Zarys historyczny; Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe.

Zając Małgorzata, Zając Dariusz; 2009, Najmłodsze muzeum PTTK; w: Ewa Matusiak-Gordon (red.), Od PTK do PTTK. Studia i materiały z dziejów krajoznawstwa polskiego; Warszawa: Zarząd Główny PTTK, ss. 401-424.

Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, strona główna: http://www.pttk.pl/ [data dostępu: 14 kwietnia 2011]

Jak oceniasz ten materiał?

Kliknij na gwiazdkę, aby zostawić swoją ocenę