Pierre August Renoir

Pierre August RenoirPierre August Renoir PIERRE AUGUST RENOIR – francuski malarz oraz rzeźbiarz. Jeden z głównych przedstawicieli impresjonizmu. Urodził się 25 lutego...

Pierre August RenoirPierre August Renoir PIERRE AUGUST RENOIR – francuski malarz oraz rzeźbiarz. Jeden z głównych przedstawicieli impresjonizmu. Urodził się 25 lutego... – francuski malarz oraz rzeźbiarz. Jeden z głównych przedstawicieli impresjonizmu. Urodził się 25 lutego 1841 roku w mieście słynącym z manufaktury porcelany – Limoges. Był szóstym z siedmiorga dzieci biednego krawca imieniem Leonard i jego żony szwaczki Marguerite. W wieku 3 lat przeprowadził się z rodzicami do Paryża, gdzie zaczął śpiewać w chórze w kościele św. Eustachego. Jego dobry głos oraz świetne poczucie rytmu sprawiło, że dyrygent chóru namawiał jego rodziców, żeby młody August kształcił się dalej w kierunku muzycznym. Był zdolnym dzieckiem, gdyż miał również talent do rysunku. W wieku 13 lat, zaczął poznawać malarstwo porcelanowe. Nauczył się wtedy sztuki dekorowania zastawy stołowej. Do tego typu dekoracji używał wzorów kwiatowych oraz zazwyczaj jasnych, spokojnych, pogodnych barw. Był zdolnym uczniem – po kilku miesiącach praktyki powierzano mu już zadania, jakie zwykle wykonywali wykwalifikowani malarze. Rówieśnicy nazywali go “małym Rubensem”.

Wieczorami uczęszczał na kurs rysunku. Gdy w 1858 roku zamknięto fabrykę porcelany, Renoir zajął się dekorowaniem wachlarzy, tkanin i rolet. W 1860 roku pozyskał od władz muzeum pozwolenie na kopiowanie prac wielkich malarzy w Luwrze. Podziwiał Francis Bouchera, jednego z głównych francuskich malarzy XVIII wieku, który był sławny z zamiłowania do frywolnej elegancji. Renoir potrzebował czasu, aby wypracować swoje oryginalne, prawdziwe oblicze artystyczne i dopiero kiedy w 1861 roku został uczniem popularnego malarza portretów i scen rodzajowych – Charles’a Gleyre’a powoli zaczął odkrywać swój osobisty charakter twórczy. To właśnie w zakładzie Gleyre’a poznał przyszłych impresjonistów – Frederica Bazille’a, Claude Monet’a i Alfreda Sisley’a. Młody artysta przez kilka lat malował obrazy w ponurym stylu, lecz wpływ jego przyjaciół, a w szczególności Monet’a rozjaśnił jego paletę i nadał swobodę pędzlowi.

Pracowania Gleyre’a związana była z oficjalną uczelnią artystyczną Francji tj. z École des Beaux-Arts. W kwietniu 1862 roku, Renoir zdał egzaminy wstępne do École, miał wtedy 21 lat. Wraz z przyjaciółmi z pracowni bywał w Lasku Fontainebleau, w którym studenci malowali pod gołym niebem. Stworzone tutaj obrazy uważane są za najwcześniejsze arcydzieła prawdziwego impresjonizmu. W związku z tym nie bezpodstawnie w późniejszych czasach praca w plenerze stanie się hasłem impresjonistów.

Już w 1864 roku Renoir poczuł przedsmak sukcesu, kiedy pod wpływem książki Victora Hugo pt. Dzwonnik z Notre-Dame namalował obraz Esmeralda, który wygrał trudną rywalizację i został przyjęty do paryskiego Salonu – państwowej dorocznej wystawy malarstwa. Na tym jednym dziele się nie skończyło, niespełna za niecały rok w Salonie wystawiono dwa kolejne obrazy. Wkrótce po tym fakcie artysta zaczął otrzymywać zlecenia na portrety, na które był stały popyt. Jednak, nadal nie mógł w pełni samodzielnie się utrzymać, korzystał z hojności przyjaciół, głównie Sisleya i Bazille’a.

W roku 1865 związał się z młodszą od siebie bo szesnastoletnią Lisą Trehot, która była również jego ulubiona modelką, aż do 1872 roku kiedy poślubiła innego mężczyznę. Powstał wówczas obraz Liza z parasolką. Inspiracją dla tego dzieła były Panny ze wsi Gustawa Courbeta. Dla Renoir’a olbrzymie znaczenie miała właśnie twórczość Gustawa Courbeta oraz innych wielkich artystów: Eugeniusza Delacroix, Edwarda Manet’a oraz Jeana-Baptiste’a Camille’a Corot’a

W latach 1871 – 1872 artystę w czasie wojny francusko-pruskiej powołano do wojska, był kirasjerem. Można powiedzieć, iż Renoir nie będącym nigdy na pierwszej linii miał więcej szczęścia niż jego przyjaciel Bazille, który zginął właśnie na froncie. Chwile w wojsku były bardzo przykre, artysta zachorował na epidemiczną chorobę zakaźna – dyzenterię. Po wojnie wrócił do Paryża i znowu zajął się malarstwem. W 1874 roku Renoir i kilku jego znajomych zakwestionowało znaczenie Salonu, organizując własną wystawę w atelier fotografa Nadara na Boulevard des Capucines. Krytyk Louis Leroy w swojej recenzji wystawy zaatakował i wyśmiał obraz Clauda Monet’a „Impresja, wschód słońca”, a grupę malarzy nazwał od tytułu tego dzieła impresjonistami.

Natomiast Renoir po wystawie jako jeden z nielicznych mógł mieć powody do zadowolenia, ponieważ jego dzieło ”Loża” zebrało życzliwe komentarze, aczkolwiek nabywcę znalazło dopiero w 1875 roku. W późniejszych latach również wystawiał z impresjonistami (1876, 1877 i 1882).

Okres powojenny był dla artystów bardzo ciężki, wiązał się naturalnie z kryzysem ekonomicznym. Oczywiste było to, że mało kogo było stać na luksus kupowania obrazów, w związku z tym artysta musiał żyć bardzo skromnie. Jedyną deską ratunku było malowanie portretów, na które stale była potrzeba. W konsekwencji Renoir skupił się dokładnie na tym gatunku i w 1876 roku, na drugiej wystawie impresjonistów, dwanaście z piętnastu obrazów były to właśnie portrety.

W 1875 roku poznał i zaprzyjaźnił się z Victorem Chocquet’em, zamożnym pracownikiem Urzędu Celnego. Przyjaciel często prosił Renoir’a o namalowanie portretów jego krewnych. Artysta również portretował Chocquet’a i jego żonę. W tych latach twórczość Renoir’a wkroczyła w dojrzałą fazę. Specyficzne dla niej było używanie pastelowych, jasnych barw oraz roztopienie formy przedmiotów w migoczącym słonecznym świetle. Obraz Bal w Moulin de la Gilette (aktualnie Muzeum d’Orsay”, Paryż) namalowany w 1876 roku znakomicie odzwierciedla tą dojrzałą fazę. W tym dziele Renoir poruszył również problem przedstawienia dużej i złożonej grupy figur na otwartym powietrzu. Mówi się, że płótno zostało namalowane w plenerze, na miejscu. Jednak jego duże rozmiary oraz istnienie olejnego szkicu, dowodzą, że jest to jednak kompozycja studyjna, stworzona na podstawie szkiców z natury. W następnych latach oprócz oczywiście licznych portretów powstały m.in. Śniadanie wioślarzy (1880-1881) Obraz odwołuje się do scen biesiadnych z XVI wieku malowanych przez weneckich artystów, na przykład Paola Veronese. Dzieło jest efektem wielomiesięcznej pracy, podczas której znajomi odwiedzający artystę w Chatou pozowali mu indywidualnie. Analiza powierzchni płótna wykazuje, iż artysta dokonywał wiele poprawek w trakcie malowania, zresztą sam Renoir w swoich listach pisze, że praca nad tym dziełem była wyjątkowo ciężka i kłopotliwa.

Około 1880 roku Renoir przechodził kryzys natury artystycznej. Twierdził, że jego twórczość się załamała. Mówił: „Doszedłem do krańca impresjonizmu i nabrałem przekonania, że nie umiem ani malować, ani rysować” W dodatku obecna miłość artysty, Aline Charigot zerwała z nim znajomość, artysta czuł się przygnębiony i w związku z tym postanowił wybrać się w podróż do Algierii i Włoch, gdzie będzie mógł odpocząć oraz nabrać sił do dalszego tworzenia.

Do wizyty we Włoszech Renoir skupiał się na scenach rozrywek, przedstawiając teatry, kawiarnie, łódki na rzece, pola oraz delikatne pejzaże, natomiast w latach 1881-1882 odniósł się do bardziej ponadczasowej tematyki. To właśnie we Włoszech poznał sztukę antyku i renesansu, które zainspirowały go do zmiany stylu, do tworzenia w swoich pracach nowych, bardziej zwartych i sztywniejszych form. Poprzednie jego dzieła cechowały rozmazane kształty, urywane pociągnięcia pędzla, były typowo impresjonistyczne. Dostojeństwo sztuki antyku i włoskiego renesansu, a w szczególności twórczość Rafaela, uwieczniło go w przekonaniu, że poprzez skupienie na przedstawianiu ulotnej chwili zaniedbuje pewne tradycyjne wartości artystyczne. Zaczął, więc dążyć do zwartości formy, posługując się wyraźnymi konturami oraz wysublimowaną, subtelną kolorystyką.

Zmianę stylu doskonale odzwierciedla dzieło pt. Parasolki (aktualnie National Gallery, Londyn), które powstało w latach 1881, a 1885 kiedy to właśnie zachodziły zmiany w stylu artysty i różnica w sposobie malowania jest zauważalna niemalże na pierwszy rzut oka.

W prawej części płótna – kobietę i dwie małe dziewczynki charakteryzuje lekka, miękka rozmyta forma. Natomiast postać kobiety po lewej stronie namalowana jest w sposób bardziej linearny, z większym wydobyciem kształtu. Mimo tych różnic obraz komponuje się harmonijnie, uderza oryginalnością pomysłu i żywą charakterystyką szczegółów, a co za tym idzie należy do jednego z najpopularniejszych dzieł artysty. Po kilku latach tworzenia pod wpływem sztuki antyku i renesansu Renoir zmienia dotychczasowy styl na prosty, naturalny łączący delikatność i ciepło impresjonizmu z dostojeństwem formy, charakterystycznym dla klasycyzmu. Barwy zmierzają ku ciepłym czerwieniom, a kształty postaci staja się masywnie krągłe. Akty w twórczości artysty zaczęły dominować od lat osiemdziesiątych XIX wieku, czyli również po podróży do Włoch. Z tego okresu pochodzi obraz pt: „Wielkie kąpiące się”. Przedstawione trzy kobiety nad wodą narysowane są ostrą, precyzyjną typową dla sztuki antyku i renesansu kreską. Renoir jest jednym z najznakomitszych w dziejach sztuki malarzy aktów, tworzył pod wpływem Rubensa, dzieła to m.in. Sąd Parysa, Odaliska. Swój zachwyt do kobiecego ciała wyrażał właśnie na płótnie. Mawiał: „Kiedy namalowałem pośladek i mam ochotę go klepnąć, to znaczy, że jest już gotowy!” Najbardziej lubił przedstawiać kobiety w nieokreślonej scenerii, koncentrując się na kolorze i formie. Jego ulubioną do aktów modelką była kuzynka żony, Gabrielle Renard. W późniejszych latach niańka syna artysty.

Obrazy martwych natur towarzyszyły artyście niemalże przez całe życie, twierdził, że są miłą odmianą po bardziej wymagających płótnach. Z największym umiłowaniem malował kwiaty, które jak twierdził pomagały odpocząć jego umyśle. Lekkie, martwe natury były również dobrym źródłem zarobku, artysta zdawał sobie sprawę, że gdyby tworzył i sprzedawał tylko wybitne dzieła, nie byłby w stanie utrzymać rodziny.

W 1890 roku Renoir ożenił się z miłością z przed dziesięciu laty, Aline Chargot, z która miał już pięcioletniego syna Pierre’a. Po ślubie urodziło im się jeszcze dwóch synów: w 1894 roku – Jean, a w 1901 roku – Claude. Niestety mimo sukcesów zawodowych cierpiał z powodu choroby. Zimą na przełomie 1888 – 1889 roku Renoir z powodu silnego przeziębienia dostał czasowego paraliżu twarzy. Od tego momentu zaczęły się poważne ataki reumatyczne.

W 1897 roku artysta spadł z roweru łamiąc przy tym rękę. W wyniku tego nieszczęsnego wypadku zaczął nasilać się reumatyzmReumatyzm i dna moczanowa Choroby reumatyczne dotykają ludzi we wszystkich grupach wiekowych. W Europie ponad 120 milionów ludzi cierpi na... mięśniowy i stan ten pogarszał się z roku na rok. Nadal mieszkał w Paryżu, lecz latem często przebywał w Essoyes na południowy-wschód od stolicy, gdzie w końcu w 1896 roku kupił dom. Zimą spędzał czas na cieplejszym południu, tamtejszy klimat działał na niego kojąco. Od 1903 roku większość czasu spędzał na francuskiej Riwierze. W 1907 roku kupił posiadłość nad Morzem Śródziemnym w Cagnes-sur-Mer, niedaleko Nicei (Obecnie muzeum poświęcone życiu i twórczości artysty). W 1912 roku Renoir doznał ataku w skutek którego został sparaliżowany. Nie przestał malować mimo tego, iż był przykuty do wózka inwalidzkiego.

W 1913 roku mimo swojego kalectwa zajął się rzeźbą. Ponieważ sam nie był w stanie wziąć gliny do ręki, marszand Ambroise Vollard znalazł asystenta, Richarda Guino. Młody Hiszpan w latach 1913-1918 stworzył z Renoir’em ponad dwadzieścia dzieł. Ich współpraca polegała na tym, iż Renoir robił szkice na których podstawie Guino wykonywał rzeźbę. Renoir wspomagał ruchy Guina na każdym kroku, wskazując długą laską co chciałby zmienić w danym dziele. Niestety Guino po kilku latach pracy z Renoir’em, czuł się niedowartościowany, uważał, że zasługuje na uznanie go współautorem rzeźb, zaś sam Renoir był odmiennego zdania. Rozstali się w przykrej atmosferze. Pięćdziesiąt lat później czyli w 1968 roku Guino wygrał proces o uznanie go współtwórcą rzeźb przeciwko spadkobiercom Renoir’a. Rzeźby które wspólnie stworzyli to m.in. popiersie Aline – żony Renoir’a i akt Wenus zwycięska z 1913 roku. Aktualnie akt uważany za jeden z najświetniejszych rzeźb przedstawiających kobiece ciało XX wieku czyli Wenus zwycięska, można podziwiać w Muzeum Renoir, czyli w domu artysty nad Morzem Śródziemnym. Stoi tam gdzie została wykonana, czyli przed domem w ogrodzie pod gołym niebem w otoczeniu, tak bardzo ukochanych przez artystę drzew oliwnych.

Renoir był nad wyraz płodnym artystą. W swojej sześćdziesięcioletniej karierze stworzył przeszło sześć tysięcy dzieł. Malarstwo stało się radością jego życia, zatem tematyka jego obrazów była delikatna, łagodna. Interesowały go tematy wesołe, bawiący się ludzie, małe dzieci, pejzaże, kwiaty oraz piękne kobiety. W dziełach Renoir’a nie pojawiają się tematy tragiczne, uważał, że w życiu jest dość przykrych rzeczy i nie powinno się ich tworzyć jeszcze więcej chociażby na płótnie. Oprócz malowania i rzeźbienia Renoir również rysował. Rysunek był dla niego formą odpoczynku, nie przywiązywał do niego zbyt dużej wagi. Swoje szkice wykonywał tym co miał pod ręką, najczęściej kredką, ołówkiem lub tuszem – „Bawiące się dziewczynki” W latach dziewięćdziesiątych zachęcony przez Ambroise’a Vollarda podjął się próby stworzenia grafiki w technice suchej igły. Z tego okresu pochodzi „Berthe Morisot”. Wykonywał również akwaforty i litografie.

Był artystą chwalonym za życia. W 1917 roku, jego obraz Parasolki wystawiony w National Gallery w Londynie został pochwalony przez niemałą publikę. Otrzymywał pochwały od innych artystów oraz miłośników sztuki, którzy powtarzali, że jako współczesny artysta zajął miejsce wśród elity starych mistrzów europejskich. Jego prace były wystawiane także w Luwrze, gdzie do dnia dzisiejszego można je tam podziwiać.

August Renoir przeżył 78 lat, zmarł 3 grudnia 1919 roku na zapalenie płuc w Cagnes. Został pochowany na cmentarzu w Essoys – w rodzinnej miejscowości żony.