Kirke – Minotologia, Mity, Odyseusz

()

KIRKE ( gr. Κίρκη ) – córka Heliosa, boga Słońca, i Perseis, córko Okeanosa. Niektórzy pisarze twierdzą, że jej matką była Hekate, bóstwo chtoniczne związane z mrocznym światem czarów i widm. Kirke miała być siostrą Ajetesa, króla Kolchidy, strażnika złotego runa, i Pasyfae – żony Minosa i matki potwora Minotaura. Zamieszkiwała wyspę Aja, położoną w pobliżu Gaety i Terraciny. Znana była ze swojej znajomości leków i ziół. Jej dom otaczały dzikie zwierzęta: lwy i wilki. Wergiliusz utrzymywał, że byli to ludzie zmienieni przez czarodziejkę w zwierzęta.

W Odysei Homera opisana jest przygoda Odysa i jego druhów na wyspie Aja. Zaraz po przybyciu do brzegów wyspy Odyseusz wysyła na zwiady połowę swojej załogi. Towarzysze Odyseusza pod dowództwem Eurylochosa, po wędrówce przez las, docierają do polany, na której znajduje się przepiękny pałac. Weszli do niego wszyscy oprócz Eurylochosa; ten postanowił zostać na czatach. Ukryty obserwował jak ugościła jego towarzyszy Kirke. Poprosiła ich, aby zasiedli do uczty. Wszyscy ochoczo się zgodzili i Eurylochos mógł zaobserwować jak Kirke podchodzi do każdego z osobna i dotyka go różdżką. Zaczęli zamieniać się w zwierzęta: w świnie, lwy i psy – każdy zgodnie z istotnymi cechami swojego charakteru i usposobienia. Następnie czarodziejka zaprowadziła ich do stajni pełnej podobnych im zwierząt. Przerażony zaistniałą sytuacją Eurylochos powrócił do Odyseusza i poinformował go o całym zdarzeniu. Ten postanowił pójść osobiście, odnaleźć Kirke i uwolnić nieszczęsnych towarzyszy podróży.
Gdy spacerował po lesie i zastanawiał się jak ocalić swoich żeglarzy, ujrzał Hermesa. Bóg poradził mu jak bronić się skutecznie przed czarami Kirke. Wrzucając do napoju przygotowanego przez czarodziejkę cudowną roślinę moly – uchroni się przed losem żeglarzy. Następnie musi wyciągnąć miecz i zagrozić nim Kirke. Ona uczyni wszystko czego będzie żądał; uwolni i odczaruje towarzyszy Odyseusza. Zachęcony pomocą boga Odyseusz udał się do Kirke. Ona przyjęła go uprzejmie, poczęstowała napojem. Ten pamiętał, by zanurzać roślinkę moly w napoju. Następnie, gdy pani wyspy uderzyła go różdżką nie uległ czarowi. Wyciągnął miecz i zagroził, że ją zabije. Kirke przyrzekając na Styks obiecała, że nie uczyni żadnej krzywdy Odyseuszowi i jego towarzyszom. Zaraz też przywróciła im ludzką postać. Odyseusz spędził u niej bujny miesiąc; inni twierdzą, że miał to być nawet rok. Gdy zdecydował się ją opuścić, wysłała go do Hadesu, by zasięgnął wróżby u Tejrezjasza; następnie sama udziela mu rad na dalszą podróż. Ich synem miał być Telogonos, córką Kassifone. Hezjod w Teogonii podaje, że ich dziećmi byli: Agrios i Latinus, eponim Latynów.

Mitologia grecka mówi także o prostym rybaku Glaukosie. Pewnego razu zauważył, że ryby wyrzucone na brzeg nabierają nowych sił. Pomyślał, że trawa porastająca brzeg morza ma niezwykłe właściwości. Skosztował jej i momentalnie poczuł nieprzezwyciężoną chęć rzucenia się w morze i pozostanie w jego czeluściach na zawsze. Fale rozstąpiły się i młody rybak został bożkiem morskim. W tym momencie ujrzał Skyllę, siedzącą na skale i czeszącą swe złote włosy. Bożek zakochał się i poprosił ją o rękę; ta jednak odmówiła mu. Zrozpaczony Glaukos udał się do czarownicy Kirke, aby dała mu napój miłosny. Kirke sama zakochała się w Glaukosie i czyniła wszystko, co możliwe, by zapomniał o Skylli. Zniechęcona obojętnością bożka dała mu wreszcie napój miłosny. Kazała Glaukosowi wlać go do strumienia, w którym zazwyczaj kąpała się Skylla. I kiedy nimfa weszła do wody otoczyły ją potwory. Oblepiały jej ciało i przyrosły do niego. Nimfa Skylla za pomocą czarów Kirke zamieniła się w potwora morskiego, którego na etapie swej wędrówki spotkał sam Odyseusz.

W Metamorfozach Owidiusza znajduje się opowieść o królu Pikusie. Młody i przystojny król był rozmiłowany w koniach. Ściągał na siebie oczy wszystkich dziewcząt i półbogiń. Jego samego interesowała jedynie nimfa Kanens, czyli Śpiewająca (córka Janusa i Wenilli). Zwaną ją tak z powodu pięknego śpiewu. Swym śpiewem wzruszała lasy i kamienie, łagodziła porywy dzikich bestii, wstrzymywała rzeczne fale i ptaki w ich locie. Całym sercem odwzajemniała miłość Pikusa. Pewnego razu król wyruszył konno na polowanie. W reku miał dwa oszczepy przeznaczone na dziki, na sobie purpurowy płaszcz, spięty złotą klamrą. Takim ujrzała go Kirke, zbierająca zioła na leśnej polanie. Zapragnęła młodego króla dla siebie. Najpierw postanowiła odciągnąć go od polujących z nim towarzyszy. Za pomocą zaklęcia stworzyła urojoną postać byka. Król rzucił się w pogoń za widmem; po pewnym czasie musiał nawet porzucić konia i przedzierać się przez las pieszo. Kirke sprawiła, że las spowił się mgłą i chmurami. Orszak rozpierzchł się i pogubił. Wtedy objawiła się Pikusowi. Prosiła, by przyjął jej miłość. Król odrzekł, że jego serce należy do Kanens.
Zagniewana Kirke rzekła:

– Że mną gardzisz, Kanenty nie obaczysz więcej!
Poznasz – rzekła – co może wzgardzona kochanka
i wzgardzona kobieta, do tego Tytanka!
Dwakroć na wschód, na zachód zwraca się dwa razy,
Trzykroć różdżką zakręca, trzy rzecze wyrazy.
On ucieka; zdumiony, że tak szybko biega,
Skrzydła, na ciele cudem wyrosły, spostrzega.
Gniewny, widząc się ptakiem, tnie dziobem w dąb stary
I rany w rozłożyste zadaje konary.
Od szkarłatnego płaszcza skrzydło barwę bierze,
Żółtozłocisty pierścień w koło szyi błyska
I nic z dawnego Pika prócz nazwiska.

W opowieściach o Argonautach Kirke występuje w czasie ich powrotnej podróżny po złote runo. Gdy ich statek przybił do brzegów wyspy, u swojej ciotki znajdowała się córka Ajetesa. Kirke dokonała oczyszczenia Jazona i Medei po zamordowaniu przez nich Apsyrtosa. Odmówiła jednak im gościny.

Circe, tragedia T. Corneille’a (1675 r.);
Circe, opera H. Purcella; libretto Davenant (1695 r.);
• Circe, opera W. Egka (1947 r.);
The wine of Circe,wiersz G. Gr. Rossetiego;
• obraz Dosso Dossi (1513 r.);
• obraz E. Burne-Jonesa;
Circe, obraz Johna Williama Waterhause’a;
Circe Offering the Cup to Odysseus, obraz Johna Williama Waterhause’a;
Ulysses, powieść Jamesa Joyce’a; pobytowi Ulissesa (Odysa) u Kirke odpowiada rozdz. XIV z halucynacjami, orgiami i domami rozpusty (1922 r.).

 

Wybrana literatura przedmiotu:

Słownik mitów i tradycji kultury, W. Kopaliński, Bellona
Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, P. Grimal, Ossolineum
Mitologia, J. Parandowski, WP

Jak oceniasz ten materiał?

Kliknij na gwiazdkę, aby zostawić swoją ocenę

Średnia ocena / 5. Liczba głosów:

Jak dotąd brak głosów! Oceń ten post jako pierwszy.

Kino moralnego niepokoju

Poprzedni wpis

Sebastian Fabian Klonowic

Następny wpis
Wiedzo Znawca
Redaktor z rzemiosłem w ręku na co dzień szef kontroli jakości w kuchni, serwujący wykwintne dania. W niedalekiej przyszłości planuje zrealizować młodzieńcze marzenia i napisać coś więcej niż artykuł 📖

Komentarze - masz coś do napisania? Zostaw proszę informacje.