Karol Marks

Urodził się 5 maja 1818 r. w Trewirze (Pruska Nadrenia). Ojciec jego był adwokatem, Żydem, który w 1824 r. przeszedł na protestantyzm. RodzinaZdrowa rodzina = zdrowe dzieci Kochający rodzice pragną dla swoich dzieci dobra, czynią dla nich wszystko, aby im pomóc i... była zamożna, kulturalna, ale nie rewolucyjna. Po ukończeniu gimnazjum w Trewirze Marks wstąpił na uniwersytet, najpierw w Bonn, Następnie   studiował w Berlinie nauki prawnicze, głównie jednak historię i filozofię.  W 1841 r. ukończył studia. złożywszy dysertację doktorską o filozofii Epikura. Jeśli chodzi o poglądy Marksa, to był on wówczas jeszcze heglistą-idealistą. W Berlinie należał do kółka “lewicowych heglistów” (Bruno Bauer i inni), którzy usiłowali   z filozofii Hegla wyciągać wnioski ateistyczne i rewolucyjne. [ M.Vogt, 2004, s.349.].

Po ukończeniu uniwersytetu Marks przeniósł się do Bonn licząc na to, że zostanie profesorem. Ale na skutek reakcyjnej polityki rządu, który w 1832 r. odebrał katedrę Ludwikowi Feuerbachowi i w 1836 r. ponownie odmówił dopuszczenia go na uniwersytet, a w 1841 r. pozbawił młodego profesora Brunona Bauera prawa wykładania w Bonn, Marks musiał wyrzec się kariery naukowej. Rozwój poglądów szkoły młodo heglowskiej w Niemczech posuwał się w tym czasie bardzo szybko naprzód. Ludwik Feuerbach, zwłaszcza począwszy od 1836 r., zaczyna krytykować teologię i zwracać się ku materializmowi, który całkowicie zaczyna u niego przeważać w 1841 r. (“Istota chrześcijaństwa”); w 1843 r. ukazały się jego “Podstawowe założenia filozofii przyszłości”. W tym czasie reńscy radykalni burżua, mający punkty styczne z lewicowymi heglistami, założyli w Kolonii opozycyjne pismo “Gazeta Reńska” (zaczęła wychodzić 1 stycznia 1842 r.). Marks i Bruno Bauer zostali zaproszeni do niej jako główni współpracownicy. W październiku 1842 r. Marks został naczelnym redaktorem i przeniósł się z Bonn do Kolonii. Rewolucyjno-demokratyczny kierunek gazety w okresie, gdy redagował ją Marks, stawał się coraz wyraźniejszy i rząd najpierw poddał gazetę podwójnej i potrójnej cenzurze, a następnie postanowił ją z dniem 1 stycznia 1843 r. całkowicie zamknąć. Marks musiał zrezygnować do tego czasu ze stanowiska redaktora, jednakże jego odejście nie uratowało gazety i została ona zamknięta w marcu 1843 r.  Do najważniejszych artykułów Marksa w “Gazecie Reńskiej”. Praca dziennikarska przekonała Marksa, że nie jest wystarczająco obeznany z ekonomią polityczną, wziął się więc gorliwie do jej studiowania.

W 1843 r. Marks ożenił się w Kreuznach z Jenny von Westphalen, przyjaciółką z lat dziecięcych, z którą był zaręczony jeszcze jako student. Jego Żona  pochodziła z pruskiej reakcyjnej rodziny szlacheckiej. Jej starszy brat był ministrem spraw wewnętrznych Prus       w jednym z najbardziej reakcyjnych okresów, w latach 1850-1858. Jesienią 1843 r. Marks przyjechał do Paryża, aby razem z Arnoldem Rugem (1802-1880); wydawać za granicą radykalne czasopismo. Ukazał się tylko pierwszy zeszyt tego czasopisma “Roczniki Niemiecko-Francuskie”. Przestało ono wychodzić z powodu trudności związanych z tajnym rozpowszechnianiem w Niemczech i z powodu różnicy poglądów z Rugem. W swych artykułach w tym czasopiśmie Marks występuje już jako rewolucjonista głoszący “nieubłaganą krytykę wszystkiego, co istnieje”, a w szczególności “krytykę oręża”, odwołujący się do mas i do proletariatu.

W 1845 r. Marks pod naciskiem rządu pruskiego został wydalony z Paryża jako niebezpieczny rewolucjonista. Przeniósł się do Brukseli. Na wiosnę 1847 r. zarówno Marks jak i Engels przystąpili do tajnego stowarzyszenia propagandowego: Związku Komunistów, wzięli wybitny udział w II Zjeździe tego związku (listopad 1847 r. w Londynie) i na jego polecenie opracowali słynny “Manifest partii komunistycznej”, który ukazał się w lutym 1848 r. W dziele tym z genialną jasnością i wyrazistością został nakreślony nowy światopogląd, konsekwentny materializm, ogarniający również dziedzinę życia społecznego, dialektyka jako najbardziej wszechstronna i głęboka nauka o rozwoju, teoria walki klasowej oraz powszechnohistorycznej rewolucyjnej roli proletariatu – twórcy nowego, komunistycznego społeczeństwa.

Kiedy wybuchła rewolucja lutowa 1848 r., Marks został wydalony z Belgii. Przyjechał znów do Paryża, a stamtąd, po rewolucji marcowej, udał się do Niemiec, a mianowicie do Kolonii. Wychodziła tam od 1 czerwca 1848 do 19 maja 1849 r. “Nowa Gazeta Reńska”; jej naczelnym redaktorem był Marks. Nowa teoria znalazła wspaniałe potwierdzenie w przebiegu rewolucyjnych wydarzeń lat 1848-1849, podobnie jak potwierdzały ją później wszystkie proletariackie i demokratyczne ruchy wszystkich krajów świata. Zwycięska kontrrewolucja najpierw oddała Marksa pod sąd (uniewinniony 9 lutego 1849 r.), a potem wydaliła go z Niemiec (16 maja 1849 r.). Marks udał się początkowo do Paryża, został również stąd wydalony po demonstracji 13 czerwca 1849 r. i wyjechał do Londynu, gdzie mieszkał do końca życia.

Jego żona zmarła 2 grudnia 1881 r.  14 marca 1883 r. Marks cicho zasnął na wieki w swym fotelu. Pochowano go obok żony na cmentarzu Highgate w Londynie. Spośród dzieci Marksa kilkoro zmarło w wieku dziecięcym w Londynie, kiedy RodzinaZdrowa rodzina = zdrowe dzieci Kochający rodzice pragną dla swoich dzieci dobra, czynią dla nich wszystko, aby im pomóc i... żyła w wielkiej biedzie. Trzy córki wyszły za mąż za socjalistów angielskich i francuskich. [J. Steipanowa, 1977, s.374].

Poglądy Marksa

Marks uchodzi za założyciela tak zwanego naukowego socjalizmu. Marks był stale pod wpływem filozofii Hegla, zachował też jego sposób dociekania, jego dialektyczną metodę i przekonanie o identyczności „bytu” i „myślenia”. Szczytowym zakończeniem filozoficznego systemu Marksa jest jego materialistyczne pojmowanie dziejów, oparte na historycznym materializmie

• „Der 18. Brumaire des Louis Bonaparte” (1852)
• „Zur Kritik der politischen Ökonomie” (1859)
• nieukończone dzieło „Das Kapital” zawiera jego socjalistyczne poglądy i krytykę istniejącego społeczeństwa (3 t., wyd. 10. 1922)

Bibliografia:

1. M. Vogt, Historia Filozofii dla każdego, Warszawa 2004.
2. J. Steipanowa, K. Marks Szkic biograficzny, Wydawnictwo Progress Moskwa 1977.
3. W .J. Lenin, Dzieła, t.21. Warszawa 1951.