Jadwiga Rudnicka

Docent dr hab. Jadwiga RudnickaDocent dr hab. Jadwiga Rudnicka (1916-2006) – wybitny badacz i kustosz w obszarze dóbr  literackiego i bibliotecznego dziedzictwa kulturowego Polski.... (1916-2006) – wybitny badacz i kustosz w obszarze dóbr  literackiego i bibliotecznego dziedzictwa kulturowego Polski. Wprowadzenie do biografii

Jadwiga RudnickaDocent dr hab. Jadwiga Rudnicka (1916-2006) – wybitny badacz i kustosz w obszarze dóbr  literackiego i bibliotecznego dziedzictwa kulturowego Polski.... należy do tych nielicznych pasjonatów nauki, pedagogów i społeczników, którzy w swym całym samotnie spędzonym życiu poświęcili się niepodzielnie pracom badawczym i dydaktyczno-wychowawczym oraz niesieniu bezinteresownie pomocy ludziom potrzebującym. A była przede wszystkim wybitnym badaczem pomników literackich kultury polskiej oraz ocalałych zasobów bibliotek królewskich.

Jej drogę życiową – początkowo jako wiejskiej nauczycielki – poprzedzają studia w Seminarium Nauczycielskim w Zamościu (1935) i maturaNowa matura z języka polskiego Matura jest sprawdzeniem wiedzy i umiejętności nabytych przez uczniów w szkole średniej. Uczniowie po to... zdana eksternistycznie w Lublinie (1936), a następnie studia rozpoczęte na Wydziale pedagogicznym – w sekcji społeczno-oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie (1938-1939). Pobierała tam nauki z zakresu bibliotekoznawstwa oraz historii literatury polskiej, m. in. pod kierunkiem prof. Zygmunta Szweykowskiego, pisząc pracę o dwóch typach tragizmu u Wyspiańskiego.

W listopadzie 1944 roku Jadwiga RudnickaDocent dr hab. Jadwiga Rudnicka (1916-2006) – wybitny badacz i kustosz w obszarze dóbr  literackiego i bibliotecznego dziedzictwa kulturowego Polski.... rozpoczęła studia na Wydziale Nauk Humanistycznych  – w sekcji filologii polskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, działając jednocześnie w Kole Polonistów i pracując w bibliotece Zakładu Historii Literatury Polskiej tejże uczelni, a następnie w Bibliotece Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie. Jej opiekunem naukowym w magisterium na podstawie pracy pt. „Uczoność w rozprawach Norwida” (1947) był prof. Juliusz Kleiner.

Po ukończeniu studiów na KUL, pracowała w Bibliotece Narodowej w Warszawie – i pod kierunkiem prof. Wacława Borowego przygotowała i obroniła (1950) rozprawę doktorską pt. „Życie literackie Warszawy w latach 1831-1863”. W latach późniejszych poświeciła się badaniom z zakresu bibliotekoznawstwa i historii literatury polskiej.

W 1970 roku Jadwiga RudnickaDocent dr hab. Jadwiga Rudnicka (1916-2006) – wybitny badacz i kustosz w obszarze dóbr  literackiego i bibliotecznego dziedzictwa kulturowego Polski.... uzyskała habilitację na Uniwersytecie Wrocławskim na podstawie dwóch dzieł dotyczących bibliografii powieści polskiej i Biblioteki wilanowskiej królewskiej. Wcześniej uzyskała kwalifikacje kustosza dyplomowanego (1966).

W latach 1971-1977 kierowała pracami działu starych druków i rękopisów w Bibliotece Publicznej m. st. Warszawy, organizując i prowadząc dość szeroko i owocnie działalność naukowo-badawczą.

W latach 1977-1987 wykładała bibliotekoznawstwo i literaturę polską w uczelni wyższej w Olsztynie dojeżdżając tam z Warszawy, gdzie wówczas zamieszkiwała. Wykładała także na KUL.

Główne obszary i kierunki badań literaturoznawstwa i bibliotekoznawstwa

Jadwiga RudnickaDocent dr hab. Jadwiga Rudnicka (1916-2006) – wybitny badacz i kustosz w obszarze dóbr  literackiego i bibliotecznego dziedzictwa kulturowego Polski.... debiutowała pisarsko w 1952 roku pracą o pierwszym  przekładzie polskim powieści Wiktora Hugo „Les Miserables” (Nędznicy). Przykładem zaś mistrzostwa, inwencji i odkrywczości – jak zauważył jeden z krytyków – była „Bibliografia katalogów księgarskich wydanych w Polsce do końca XVIII wieku. „Bibliografia powieści polskiej 1601-1800” wydana została we Wrocławiu (1964) w cyklu „Książka w Dawnej Kulturze Polskiej” t. 13.

Jadwiga RudnickaDocent dr hab. Jadwiga Rudnicka (1916-2006) – wybitny badacz i kustosz w obszarze dóbr  literackiego i bibliotecznego dziedzictwa kulturowego Polski.... zajmowała się m. in. badaniem twórczości Ignacego Krasickiego i Adama Mickiewicza, ale przede wszystkim Cypriana Kamila Norwida, głównie w ramach prac Towarzystwa Naukowego KUL. Wiele jej prac dotyczyło także polskiego życia  literackiego w XIX wieku.

Kierunki badań i publikacje bibliotekoznawcze Jadwigi Rudnickiej obejmują głównie katalog rękopisów i  spuściznę literacką S. Leszczyńskiego, T. Lenartowicza, B. Prusa i Z. Glogera. Opracowała także dorobek literacki epoki Oświecenia i prowadziła studia nad „Monitorem” i repertuarem utworów scenicznych teatru warszawskiego z lat 1781-1783. Przeprowadziła analizy twórczości literackiej oraz opracowała inwentarz biblioteki I. Krasickiego. Zajmowała się również rolą książki w działalności Komisji Edukacji Narodowej.

Czołowymi pracami docent Jadwigi Rudnickiej z dziedziny bibliotekoznawstwa były oryginalne, pionierskie prace badawcze oraz publikacje dotyczące bibliotek królewskich: wilanowskiej i stanisławowskiej.

Osiągnięty dorobek twórczy (w zarysie)

Całościowo postrzegany dorobek twórczy Jadwigi Rudnickiej jest bardzo bogaty. Obejmuje 14 książek (w tym kilka współautorskich) oraz liczne artykuły i przyczynki naukowe z dziedziny literaturoznawstwa i bibliotekoznawstwa. Dorobek ten został osiągnięty zwłaszcza w czasie wieloletniej pracy naukowej prowadzonej w okresach zatrudnienia w bibliotekach polskich, a zwłaszcza w Bibliotece Narodowej, w Bibliotece Publicznej m. st. Warszawy oraz na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W dorobku tym utrwaliła i nowatorsko zinterpretowała wiele znaczących pomników literackich i bibliotecznych, wpisujących się trwale w historię kultury polskiej – jako dziedzictwa narodowego. Samemu C. Norwidowi poświęciła ponad 20 prac.

Znaczącym uwieńczeniem twórczości Jadwigi Rudnickiej – i to niestety już pośmiertnym – są nadal wydawane przez Towarzystwo naukowe KUL Jana Pawła II oraz Instytut Badań nad Twórczością Cypriana Norwida, z którym przez wiele lat z wielkim zaangażowaniem współpracowała – „Listy C. Norwida” w jej nowatorskim opracowaniu naukowym.

Tom pierwszy listów (1839-1854), dedykowany przez Jadwigę Rudnicką „Pamięci Ojca Świętego Jana Pawła II” ukazał się w Lublinie w 2008 roku i liczy 565 stron. Następne tomy są przygotowywane do druku.

Dzieło to powstało w ramach projektów badawczych Komitetu Badań Naukowych oraz Ministerstwa Nauki i Informacji, realizowanych w latach 1997-2007. Publikacja tomu pierwszego ukazała się w ramach „Programu Operacyjnego” mającego na celu „Promocję Czytelnictwa”.

Docent Jadwiga RudnickaDocent dr hab. Jadwiga Rudnicka (1916-2006) – wybitny badacz i kustosz w obszarze dóbr  literackiego i bibliotecznego dziedzictwa kulturowego Polski.... traktowała swe wieloletnie prace nad listami C. Norwida jako  ostatnie „dzieło życia” – i była do ostatnich dni swej aktywności twórczej – w pełni, z dużym zaangażowaniem, a nawet poświeceniem, pochłonięta realizowaniem tego ambitnego zamierzenia. O motywach i skali wykonanych prac oraz solidności badawczej świadczy także treść „Wstępnych uwag edytorskich” autorstwa Jadwigi Rudnickiej (s. 9-19), emanujących godną naśladowania skromnością wytrawnego badacza, wnikliwością i solidnością warsztatu, a przy tym niezwykłą pracowitością i wysoką kulturą edytorską.

Docent Jadwiga RudnickaDocent dr hab. Jadwiga Rudnicka (1916-2006) – wybitny badacz i kustosz w obszarze dóbr  literackiego i bibliotecznego dziedzictwa kulturowego Polski.... dokonywała wielu  istotnych zmian w stosunku do wydań wcześniejszych, a ich dokumentacja znajduje się w tzw. aparacie krytycznym, tj. w przypisach. Sama też pisze we „Wstępnych uwagach edytorskich” (s. 16): „Każdemu listowi towarzyszą uwagi edytorskie, odmiany tekstu i objaśnienia, podobnie do analogicznych części aparatu krytycznego innych działów twórczości Norwida w „Dziełach Wszystkich” ale dla wygody czytelnika umieszczono je bezpośrednio po tekście danego listu”. Listów jest w tomie pierwszym łącznie 188.

Dorobek pedagogiczny, kulturalno-wychowawczy i organizatorski – zwłaszcza w dziedzinie nauki i dydaktyki akademickiej

Docent Jadwiga RudnickaDocent dr hab. Jadwiga Rudnicka (1916-2006) – wybitny badacz i kustosz w obszarze dóbr  literackiego i bibliotecznego dziedzictwa kulturowego Polski.... była także wysoce utalentowanym i zaangażowanym twórczo dydaktykiem i pedagogiem. Stopniowo rozwijała i wzbogacała swe umiejętności i doświadczenia – począwszy od pierwszych lat pracy w szkolnictwie – najpierw powszechnym przed 1939 rokiem, a w okresie okupacji także w Tajnym Nauczaniu z zakresu szkoły średniej w placówce BCh/AK w Bobrowem, na ziemi Krasnostawskiej. Prowadziła tam także – z wysoce patriotycznie umotywowanym repertuarem – konspiracyjny teatrzyk amatorski z udziałem miejscowej młodzieży.

Jako nauczyciel akademicki Wyższej Szkoły Pedagogiczne w Olsztynie (1977-1987) wykładała literaturę polską i bibliotekoznawstwo. Prowadziła dość liczebne seminarium magisterskie oraz pełniła funkcję dziekana wydziału tejże uczelni. Znana była i oceniana przez władze uczelni jako wysoce kompetentny dydaktyk i pedagog – troskliwy opiekun młodzieży oraz jako organizator nauki.

Prowadziła także wykłady na KUL, Polskim Towarzystwie Badań nad Wiekiem Osiemnastym oraz w Komitecie Redakcyjnym Instytutu Badań nad Twórczością Cypriana Norwida KUL Jana Pawła II.

Docent Jadwiga RudnickaDocent dr hab. Jadwiga Rudnicka (1916-2006) – wybitny badacz i kustosz w obszarze dóbr  literackiego i bibliotecznego dziedzictwa kulturowego Polski.... była wytrwałym, niezwykle pracowitym badaczem polskiego dziedzictwa kulturowego w obszarze literatury i bibliotekoznawstwa. Każdą wolną chwilę poświęcała pracy naukowej, która była jej autentyczną życiową pasją. Będąc „szczęśliwym szperaczem” odkrywała nowe fakty i ślady twórczości literackiej dawnych pisarzy polskich, przeważnie dotychczas nieznane i niepublikowane.

Badania prowadzone przez Jadwigę Rudnicką wiązały się niekiedy z wieloma trudnościami, ponieważ niektóre polskie zasoby archiwalne i inne źródła były na skutek wielu zaszłości historycznych usytuowane za granicą – zarówno na Wschodzie, jak i na Zachodzie Europy. Stąd też trzeba było czynić starania, aby móc dotrzeć do nich bezpośrednio, drogą wyjazdów.

Jadwiga RudnickaDocent dr hab. Jadwiga Rudnicka (1916-2006) – wybitny badacz i kustosz w obszarze dóbr  literackiego i bibliotecznego dziedzictwa kulturowego Polski.... była znana – i to nie tylko w kręgu swoich najbliższych – jako osoba promieniująca wokół dobrocią, nie dbająca wyłącznie o siebie, a świadcząca wiele dobrych uczynków zarówno młodzieży akademickiej, jak i osobom starszym – zwłaszcza ludziom nauki, wymagającym opieki. Udzielała także pomocy charytatywnej dzieciom niewidomym w Laskach koło Warszawy.

Zasługi docent Jadwigi Rudnickiej dla nauki i kultury polskiej nie zostały dotychczas należycie uhonorowane – zwłaszcza w słowniku „Współcześni pisarze i badacze literatury”. Stąd też publikacja ukazująca sylwetkę tej wybitnej i wysoce zasłużonej dla kultury i dziedzictwa narodowego postaci – chociażby w formie ujętej syntetycznie – jest poznawczo i społecznie uzasadniona.

Bibliografia:

1. Cyprian Norwid. Listy I, 1839-1854, opracowała Jadwiga RudnickaDocent dr hab. Jadwiga Rudnicka (1916-2006) – wybitny badacz i kustosz w obszarze dóbr  literackiego i bibliotecznego dziedzictwa kulturowego Polski...., Towarzystwo Naukowe KUL Jana Pawła II, Lublin 2008, (zob. Wstępne uwagi edytorskie).
2. Czuba Paweł, Wojtal Jan, Walczyli na ziemi krasnostawskiej 1939-1945, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1979.
3. Łukaszuk Leonard, Nasza Jadwiga, „Lublin. Kultura i Społeczeństwo. Dwumiesięcznik Środowisk Twórczych” , nr 4/2008 (20) lipiec/sierpień 2008.
4. Rudnicka Jadwiga, Życie literackie Warszawy w latach 1831-1863, (rozprawa doktorska, promotor – prof. W. Borowy), Warszawa 1950.
5. Rudnicka Jadwiga, Bibliografia powieści polskiej 1601-1800, Książka w Dawnej Kulturze Polskiej, t. 13. Wrocław 1964.
6. Rudnicka Jadwiga, Biblioteka wilanowska, Dwieście lat dziejów, Warszawa 1967.
7. Rudnicka Jadwiga, „Biblioteka Stanisława Augusta na Zamku Warszawskim”, Dokumenty, Archiwum Literackie, t. 26, Wrocław 1988.
8. Rudnicka Jadwiga,  Wieloaspektowość zainteresowań sztuką. Kalendarium, [w:] P. Chlebowski (red.), Poeta i sztukmistrz. O twórczości poetyckiej i artystycznej Norwida, Lublin 2007.
9. Starnawski Jerzy, Jadwiga RudnickaDocent dr hab. Jadwiga Rudnicka (1916-2006) – wybitny badacz i kustosz w obszarze dóbr  literackiego i bibliotecznego dziedzictwa kulturowego Polski.... (1916-2006), „Studia Norwidiana”, t. 24-25, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2006-2007.