Ikonoklazm

()

Ikonoklazm

Ikonoklazm(ikonoburstwo) powstał w okresie Reformacji, w XVI i XVII wieku, czyli w okresie, kiedy rozpoczęła się zażarta walka przeciwko kultowi obrazów. W kościele ortodoksyjnym Ikonoklazm zaistniał jako zjawisko jawne z inicjatywy władz państwowych. 726 roku cesarz Leon III Izauryjczyk, pod wpływem biskupów z Azji Mniejszej, którzy byli niechętni w oddawaniu czci wizerunkom, biskupów, którzy odwiedzili Konstantynopol, otwarcie wystąpił przeciwko kultowi ikon. Kościół dwa razy wypowiedział się na temat ikonoklazmu w dwóch dekretach: pierwszy w 726 roku, drugi w 730 roku. W tych latach cesarz Leon III nieskutecznie próbował nakłonić patriarcha Św. Germana i papieża Św. Grzegorza II, aby przyłączyli się do ikonoklazmu. Św. German stanowczo odmówił podpisania cesarskiego dekretu. Patriarcha oświadczył, że bez soboru powszechnego nie będzie tolerował żadnej zmiany w głoszeniu wiary, z tego powodu św. German został zdjęty z funkcji i wydalony poza teren cesarstwa. Miejsce jego zajął zwolennik ikonoklazmu patriarcha Anastazy. Tym sposobem dekret, który ukazał się w 730 roku był podpisany przez cesarza i patriarchę. Po ukazaniu się tego dekretu rozpoczęło się masowe niszczenie ikon.


Pierwszym krokiem w niszczeniu ikon było rozbicie ikony Chrystusa umieszczonej nad wejściem do cesarskiego pałacu. Zniszczenie tej ikony wywołało bunt wśród mieszkańców Konstantynopola. Rozpoczęły się prześladowania ortodoksyjnych biskupów, a także wiernych skazywano na tortury i śmierć. Wałka w całej swej rozciągłości trwała ponad sto lat. Można ją podzielić na dwa okresy.

Pierwszy trwał od 730 do 787 roku, czyli do Siódmego Soboru Powszechnego, który za panowania cesarzowej Ireny przywrócił kult ikon i ustalił dogmat o oddawaniu im czci.
W prawdzie akt, czyli dekret z 730 roku przeciwko czczeniu ikon stanowił bezprawna interwencję władzy świeckiej w życie czysto kościelne, w liturgiczne życie Kościoła i jego naukę. Cesarz Leon III był człowiekiem despotycznym i brutalny, zmuszał do przyjmowania chrztu Żydów i montanistów, którzy zazwyczaj wybierali samobójstwo. Ikonoklaści akceptowali interwencję władzy państwowej w życie Kościoła.,, Jestem cesarzem i kapłanem” pisał Leon III do papieża Grzegorza II, w odpowiedzi św. Jan Damasceński w swoim drugim z trzech Traktacie w obronie świętych ikon napisał,, Jesteśmy ci podporządkowani, cesarzu, w sprawach dotyczących życia, w sprawach tego świata, podatków, świadczeń itd., we wszystkim, co należy do twej dziedziny zarządzania ziemskimi sprawami; lecz w tym, co dotyczy instytucji kościelnej, mamy własnych pasterzy, którzy głosili nam prawdę, którzy ustanowili kościelne instytucje”. Ortodoksyjni wyznawcy w tym przypadku byli stanowczy i bezkompromisowi. Św. German, już po pierwszych objawach ikonoklazmu wystosował trzy dogmatyczne listy, które trafiły do biskupów ikonoklastów.

Na początku ikonoklazmu papieżem był św. Grzegorz II, zachował się on tak samo jak patriarcha i odmówił podporządkowania się cesarzowi. W 727 zwołany został przez papieża sobór w Rzymie, który potwierdził kult ikon, uzasadniono to przedstawieniem w Starym Testamencie Arki Przymierza i cherubinów. Mieszkańcy Konstantynopola zbuntowali się przeciwko swojemu cesarzowi i ogłosili, że na tronie zasiądzie nowy cesarz. Papież wysłał list do cesarza i patriarchy, a ten został przeczytany na Siódmym Soborze Powszechnym. Następca św. Grzegorza II papież Grzegorz III zwołał w 731 w Rzymie następny sobór, na tym soborze podjęto następujące decyzje:,, W przyszłości, kto tylko zdejmie, zniszczy, zbezcześci czy znieważy wizerunek Pana naszego, wizerunek Jego Świętej Matki, czy Apostołów itd.(…) ten nie będzie mógł przyjmować Ciała i Krwi Pana naszego i zostanie wykluczony z Kościoła” Na cześć znieważonych świętych w Rzymie, w kaplicy św. Piotra papież ogłosił świętem dla wszystkich wierzących uroczystość Wszystkich Świętych(do tej pory było to święto lokalne)

Za panowania Konstantyna V Kopronima, syna Leona III(741-755 lata panowania), który był równie bezlitosny dla ortodoksów jak jego ojciec miały miejsca prześladowania nie podporządkowanych ikonoklazmowi. 10 lutego, 754 w Hiera ikonoklaści zwołali sobór, który skończył się 8 sierpnia w Konstantynopolu. W tym soborze wzięło udział 338 biskupów. Ikonoklaści postanowili, że kto namaluje lub będzie przetrzymywał w swoim domu ikony, zostanie usunięty z kapłaństwa w przypadku kleru, zaś w przypadku osób świeckich zostanie nałożona na nich klątwa. Po zakończeniu soboru prześladowania były jeszcze silniejsze.

Następcom Konstantyna Kopronima był Leon IV, który był umiarkowanym ikonoklastą. Po jego śmierci w 780 r. tron objęła jego żona wraz z niepełnoletnim synem Konstantym. Irena była zawsze wyznawczynią ortodoksji, nigdy nie przestała czcić ikon. Od pierwszych chwil swojego panowania zaczęła przywracać ortodoksję. Kandydatem ortodoksów do tronu patriarszego był Tarazjusz, on nakłonił cesarzową do przygotowania Siódmego Soboru Powszechnego. Gdy sobór rozpoczął prace w Konstantynopolu, buntownicy ikonoklaści uniemożliwili dalsze obrady. Cesarzowa po raz drugi podjęła próbę przeprowadzenia soboru, tym razem udało się zwołać go w Nicei w 787 roku. Uczestniczyło w nim 350 biskupów. Do udziału w soborze zaproszono heretyków, czyli ikonoklastów, pozwolono im przedstawić swoje poglądy, swoje racje, po czym przedstawiciele ortodoksów odpowiadali na każde stwierdzenie heretyków i zbijali ich argumenty. Sobór ten przywrócił kult ikon i relikwii, podjęto środki do odnowienia życia w Kościele.

Ikonoklaści nie zaakceptowali jednak postanowień soboru. Pokój trwał dość krótko zaledwie dwadzieścia siedem lat, po czym rozpoczął się drugi okres ikonoklazmu. Po panowaniu cesarzowej Ireny tron objął Nicefor, był on umiarkowanym ortodoksem. Lecz jego następca Leon V Armeński wywnioskował, iż cesarzowie ikonoklaści mieli większe osiągnięcia w polityce i na wojnach niż cesarzowie ortodoksyjni, dlatego zdecydował się powrócić do ikonoklazmu. Poprosił Jana Gramatyka o sformułowanie traktatu zgodnego z postanowieniami ostatniego soboru ikonoklastów. Drugi etap podobnie jak pierwszy ingerował w suwerenność Kościoła. Ikonoklazm został wykorzystany do osiągania sukcesów politycznych. W 814 r,.gdy Jan Gramatyk skończył traktat cesarz rozpoczął rozmowy ze św. Niceforem, cesarz usiłował znaleśc kompromis i przedstawił następującą teorie:,, nie odrzucając ikon, lecz tyko zakazując oddawania im czci”. Gdy rozmowy te nie doprowadziły do kompromisu zaczęły się na nowo prześladowania ortodoksów. W 815 roku został wygnany patriarcha św. Nicefor, jego miejsce zajął ikonoklasta, Teodor I. W tym samym raku zwołano nowy sobór ikonoklastów w Konstantynopolu. W drugim etapie ikonoklaści już nie bronili tak stanowczo swoich tez jak w pierwszym etapie. Prześladowania ortodoksów miały podobny rozmiar jak w pierwszym etapie ikonoklazmu, ponadto Ikonoklazm dodano jako przedmiot do szkoły.

Zmiany nastąpiły w 821 roku, gdy panowanie objął Michał II, był on ikonoklastą, lecz zezwalał na powrót z wygnania ortodoksów i zwalniał ich z więzień. Sytuacja znowu się zmieniła za rządów syna Michała, cesarza Teofila. Kiedy Jan Gramatyk objął tron patriarszy, rozgorzały prześladowania.

Po śmierci Teofila, ze względu na niepełnioletnośc jego syna Michała III, regentka została wdowa po Teofilu, Teodora. Była ona wyznawczynią ortodoksji, toteż kult ikon został ostatecznie przywrócony. W 842 roku w Konstantynopolu obradował sobór, któremu przewodniczył patriarcha św. Metody. Sobór ten potwierdził dogmat o oddawaniu czci ikonom, sformułowany na Siódmym Soborze Powszechnym, obłożył klątwą ikonoklastów i w 843 roku ustanowił świętem Triumfu Ortodoksji pierwszą niedzielę Wielkiego Postu. Przy okazji tego święta oddawano cześć ikonom we wszystkich kościołach.

Na Zachodzie, w drugim okresie ikonoklazmu, papież Paschalis I i Grzegorz IV nie przestali bronić i propagować świętych wizerunków. W 835 roku, czyli za czasów prześladowań przypadających na rządy Teofila, papież Grzegorz IV ogłosił, że uroczystość Wszystkich Świętych, ustanowiona przez Grzegorza III, będzie obchodzona w świecie chrześcijańskim w dniu 1 listopada. Ogólnie rzecz biorąc, brutalność ikonoklastów rozpaliła na Zachodzie, nie tylko w Rzymie, ale także i w innych miejscach, szczególnie we Francji, entuzjazm dla kultu świętych i relikwii. Właśnie w epoce obrazoburstwa relikwie licznych świętych zostały przeniesione do Francji np. relikwie św. Idziego, św. Sebastiana, św. Heleny. Jak widać, Kościół Rzymu nie uległa pokusie ikonoklazmu. Przeciwnie, wobec obrazoburstwa Kościoła bizantyjskiego okazał swoją wierność w oddawaniu czci relikwiom, świętym i ikonom.

Jak oceniasz ten materiał?

Kliknij na gwiazdkę, aby zostawić swoją ocenę

Średnia ocena / 5. Liczba głosów:

Jak dotąd brak głosów! Oceń ten post jako pierwszy.

Impresjonizm

Poprzedni wpis

Isaac Bashevis Singer

Następny wpis
Wiedzo Znawca
Redaktor z rzemiosłem w ręku na co dzień szef kontroli jakości w kuchni, serwujący wykwintne dania. W niedalekiej przyszłości planuje zrealizować młodzieńcze marzenia i napisać coś więcej niż artykuł 📖

Komentarze - masz coś do napisania? Zostaw proszę informacje.