Brunelleschi Filippo

()

Brunelleschi Filippo (1377-1446) rzeźbiarz, teoretyk, architekt florencki. Uważany za jednego z czołowych twórców odrodzenia.

ŻYCIORYS

Filippo Brunelleschi urodził się w 1377 roku w zamożnej florenckiej rodzinie. Jego matka Giuliana di Giovanni pochodziła ze znakomitego rodu Spinich, ojciec ser Brunellesco di Filippo Lapi był notariuszem. Początkowo rodzice chcieli aby Filippo kształcił się na prawnika. Widząc jednak talent syna w rysunku, posłali go do szkoły kształcącej przyszłych kupców, architektów, rzemieślników i artystów. Brunelleschi przebywał tam do 12 roku życia. Następnie ojciec powierzył go pracowni przyjaciela rodziny, złotnika Benincasy Lottiego. Młody Brunelleschi doskonalił się w rysunku, obróbce metali, wytwarzał także mechanizmy. Według Manettiego jako jeden z pierwszych skonstruował budzik. W 1398 roku wystąpił o przyjęcie go do Arte della Seta- słynnego wówczas we Florencji cechu jedwabników. Został zarejestrowany 6 lat później, jako złotnik.

Za najwcześniejsze dzieło Brunelleschiego uznaje umieszczone na ołtarzu San Jacopo w katedrze San Zeno w Pistoi rzeźby św. Augustyna i św. Jana, a także płycinę z popiersiami Proroków. Dzieła te powstały w latach 1400-1401. W roku 1401 Brunelleschi bierze udział w konkursie na drugie drzwi baptysterium św. Jana we Florencji, ogłoszony przez cech sukienników Calimala. O wykonanie drzwi rywalizowało ze sobą oprócz Filippo sześciu rzeźbiarzy: Jacopo Della Quercia, Francesco di Valdambrino, Simone da Colle, Niccolo di Luca Spinelli z Arezzo, Niccolo di Pietro Lamberti i Lorenzo Ghiberti. Zadaniem kandydatów było wykonanie w ciągu roku reliefu w formie czwórliścia z przedstawieniem Ofiarowania Izaaka. Rywalizację wygrał nieznany wówczas florencki złotnik Ghiberti. Jego praca w większym stopniu trafiła w gust epoki i oczekiwania jury. W 1402 roku rozczarowany Brunelleschi wyjechał do Rzymu w towarzystwie Donatella, aby studiować pozostałości architektury starożytnej. Zatrudnił się również jako złotnik.

Z lat młodości znana jest również rzeźbiarska działalność Brunelleschiego. Wykonał on między innymi rzeźbę Marii Magdaleny dla kościoła Santo Spirito, Krucyfiks w kościele Santa Maria Novella (1410-1415), a także rzeźby Madonny z dzieciątkiem (1402-1405) i Św.Piotra (1412), w zewnętrznych niszach kościoła Orsanmichele.

W 1418 roku Brunelleschi bierze udział w konkursie na kopułę katedry Santa Maria del Fiore. Zadanie było o tyle trudne, że kopuła miała mieć średnicę 42 metrów, i być wsparta na ośmiobocznym bębnie, 66 metrów nad ziemią. Koncepcja Brunelleschiego aby kopuła miała podwójną czaszę i lekką formę najbardziej spodobała się komisji konkursowej. Brunelleschi wygrał konkurs i 7 sierpnia 1420 roku rozpoczęto wznoszenie kopuły. Budowa zakończyła się w 1446 roku. Na zwieńczeniu kopuły umieszczono latarnię na kształt świątyni ze złotą kulą na szczycie. Do dziś kopuła jest znakiem rozpoznawczym Florencji.

Kolejnym ważnym dziełem Brunelleschiego był Szpital Niewiniątek (Ospedale degli Innoceti) budowany w latach 1419-1446. Był to przytułek dla podrzutków i nieletnich matek. Brunelleschi jest autorem fasady zewnętrznej. Zastosował tu połączenie białego tynku z szarym kamieniem, co nadaje budowli nowatorski charakter. Fasada ma 71 metrów długości i dzieli się na 9 przęseł ze sklepieniami żagielkowymi i łukami pełnymi. W 1436roku na pendentywach łuków dołączono 10 tond z terakoty z wizerunkami podrzutków i niemowląt, które wykonano w warsztacie Andrea Della Robbia. Miały one na celu wzbudzić litość i współczucie przechodniów, a tym samym zachęcić ich do składania datków na przytułek.

W 1421 roku zlecono Brunelleschiemu przebudowę bazyliki ambrozjańskiej San Lorenzo. Miała ona dotychczas formę romańską. Architekt zaprojektował trójnawową bazylikę, na planie krzyża łacińskiego . Nawa główna sklepiona jest drewnianym kasetonem, nawy boczne sklepione są żaglasto. Strop wsparty jest na monolitowych kolumnach z bogato zdobionymi kapitelami toskańskimi z liśćmi akantu. Kaplice oddzielone murem, umieszczone są w arkadach. Kościół do dziś ma nieotynkowaną fasadę, co daje mu surowy charakter.

Dziełem wykonanym w całości przez Brunelleschiego jest Stara Zakrystia w kościele San Lorenzo, powstała na zamówienie Giovanniego di Averado z rodziny Medyceuszy w 1420 roku. Zakrystia zaprojektowana na planie prostokąta, nakryta kopułą na pendentywach, mieści w posadzce grób fundatora. Brunelleschi po raz kolejny zastosował połączenie białego marmuru z szarym kamieniem. Wnętrze zdobią rzeźby z warsztatu Donatella. W latach 40 dodano do Zakrystii cztery okrągłe płaskorzeźby ze scenami z życia św. Jana, a u wylotu sklepienia ponad 2-metrowe stiukowe tonda z wizerunkiem ewangelistów.

W latach 1430-1461 powstawała zaprojektowana przez Brunelleschiego Kaplica Pazzich przy kościele Santa Croce we Florencji. Zleceniodawcą tego projektu był zamożny kupiec i bankier Andrea di Guglielmo Pazzi. Kaplica ma plan prostokąta o wymiarach 17,9 m x 10,5 m. Jej centralną część przykryto podzieloną na 12 pól kopułą wspartą na bębnie, który opiera się na pendentywach. Wnętrze jest silnie zrytmizowane, na ścianach znajdują się tonda z terakoty przedstawiające 12 apostołów z warsztatu Lucca della Robbia. Detale Brunelleschi podkreślił szarym kamieniem, w pendentywach kolumn umieścił czterokolorowe medaliony z wizerunkami ewangelistów. Wnętrze kaplicy uderza swą oszczędnością i przejrzystością.

W 1433 roku Brunelleschi zaczął wznoszenie kościoła Santo Spirito (św. Ducha) we Florencji. Koncepcją architekta było, aby budowla była bliźniaczo podobna kościoła San Lorenzo, jednak z racji tego że wznoszono ją po śmierci Brunelleschiego, nastąpiły zmiany w projekcie. Santo Spirito jest trójnawową bazyliką, na planie krzyża greckiego. Nawa boczna okalająca nawę główną i poprzeczną posiada sklepienia żagielkowe, nawa główna przykryta jest stropem kasetonowym. Na skrzyżowaniu naw mieści się kopuła wsparta na żaglach i niskim bębnie. Zasadniczą różnicą między kościołem Santo Spirito a San Lorenzo jest brak w tym pierwszym murów między kaplicami, a także pozbawione dekoracji arkady między kolumnami. Do dziś fasada kościoła jest nieotynkowana. W nocy z 15 na 16 sierpnia 1466 roku, Brunelleschi umiera we Florencji. Grób początkowo umieszczony w kampanili Giotta, przeniesiono uroczyście 30 grudnia do katedry.

1)Katedra Santa Maria del Fiore z kopułą wykonaną przez Bruneleschiego

2)Ospedale degli Innocetti

3)Stara Zakrystia w kościele San Lorenzo

4)Wnętrze kaplicy Pazzich

5)Kościół San Lorenzo

6)Kościół San Spirito

Jak oceniasz ten materiał?

Kliknij na gwiazdkę, aby zostawić swoją ocenę

Średnia ocena / 5. Liczba głosów:

Jak dotąd brak głosów! Oceń ten post jako pierwszy.

Carmina Burana

Poprzedni wpis

Dialog międzykulturowy

Następny wpis
Wiedzo Znawca
Redaktor z rzemiosłem w ręku na co dzień szef kontroli jakości w kuchni, serwujący wykwintne dania. W niedalekiej przyszłości planuje zrealizować młodzieńcze marzenia i napisać coś więcej niż artykuł 📖

Komentarze - masz coś do napisania? Zostaw proszę informacje.