Asteriks

()

Asteriks to imię bohatera i jednocześnie tytuł przygodowej serii komiksowej autorstwa dwóch francuskich autorów – scenarzysty polskiego pochodzenia René Goscinny’ego i rysownika Alberta Uderzo. Pierwsza przygoda Asteriksa została zaprezentowana czytelnikom w 1959r. na łamach francuskiego pisma Pilote i od razu zdobyła sympatię i popularność nie tylko w rodzimej Francji. Od tego czasu ukazały się trzydzieści trzy komiksowe albumy o Asteriksie, a o popularności przygód Asteriksa na całym świecie świadczą jego tłumaczenia na ok. 60 języków, w tym na język łaciński, arabski, esperanto i gaelicki (najstarszy żywy język Szkocji ) oraz, że istnieją także tłumaczenia poszczególnych tomów na takie niemieckie dialekty, jak berliński, szwabski, dolnoniemiecki, koloński, saksoński, palatynacki, turyngijski, westfalski, schwyzerdütsch, tyrolski i wiedeński. Istnieją także już wznowienia tych tłumaczeń. W Polsce albumy wydaje wydawnictwo Egmont Polska, które wydało ją w dwóch seriach: białej (1990-1997) i granatowej z leksykonem (1997-2007). Jako jedna z niewielu seria komiksowa Asteriks doczekała się trzech spektakularnych ekranizacji fabularnych w postaci filmów aktorskich z plejadą światowej sławy aktorów, jak Gerard Depardieu, Roberto Benini, Alain Delon, Claudia Cardinale, Jean-Claude van Damme: w 1999r. film pt. Asterix i Obelix kontra Cezar, w którym wykorzystano wątki z albumów Przygody Gala Asteriksa, Asteriks i Goci, Asteriks Legionista, Asteriks i Kociołek oraz Wróżbita; w 2002r. film pt. Asterix i Obelix: Misja Kleopatra w oparciu o album Asteriks i Kleopatra, w 2008r. film pt. Asteriks na olimpiadzie produkcji niemiecko-hiszpańsko-francuskiej. Na podstawie albumów powstało też osiem filmów animowanych (1967, 1968, 1976, 1985, 1986, 1989, 1994, 2006) oraz kilka gier komputerowych.
Imię Asteriks (franc. Astérix) pochodzi od słowa astérisque lub asteroide, oznacza gwiazdę, asteroid, planetoid i wskazuje na moc i siłę tytułowego bohatera.
Asteriks to seria rozgrywających się w 50r. przed naszą erą przygód Galów z jedynej wioski, która oparła się wówczas inwazji Juliusza Cezara. Bohaterem serii jest mały wzrostem, ale wielki duchem wojownik w hełmie ze skrzydłami, Gal Asteriks, któremu towarzyszy dobroduszny i prostolinijny osiłek Obeliks. Reszta postaci, pojawiających się na drugim planie, tworzy reprezentację nieudolnie rządzonego społeczeństwa, wewnętrznie skłóconego, ale tworzącego monolit w wypadku konfliktu zewnętrznego . Akcja poszczególnych albumów skupia się wokół podróży bohaterów do różnych krajów i ich przygód, które każą uczestniczyć im w przedsięwzięciach podobnych do tych, którymi emocjonują się ludzie naszej epoki niezależnie od kraju, czyli rozbojów, porwań, udziału w quizach i konkursach, oddawaniu się przyjemnościom i rozrywkom takim, jak np. biesiadowanie. Wszystkie awantury i przygody bohaterów kończą się happy endem. Nie są to jednak zwykle historyjki dla młodych czytelników. Zostały one tutaj nasycone aluzjami i grami słownymi, które często zrozumieć może tylko odbiorca, posiadający odpowiednią wiedzę źródłową z dziedziny literatury klasycznej, historii, geografii, łaciny, kultury, muzyki, znajomości Biblii i życia wojskowego. Ta jest przy recepcji tekstów omawianej serii niezbędna i regularnie aktywizowana, i taki odbiorca łatwiej dostrzeże przemycone właściwe treści, a odszyfrowanie ich pomoże w odkryciu zamierzonego doskonałego komizmu opowieści. Natomiast mały i młody czytelnik ich nie odkryje, ale ma szansę swą wiedzę ze wspomnianych dziedzin poszerzyć.
Powszechną fascynację Asteriksem tłumaczy się tym, iż jego niepokorni i niepokonani bohaterowie symbolizowali skuteczny opór wobec władzy. I tak walka galijskiej wioski z okupantem, czyli z Rzymianami, raz mogła być metaforą francuskiego (i nie tylko) ruchu oporu w walce z nazistami a innym razem symbolem rewolty w 1968 roku. Tak więc miliony ludzi mogły się z bohaterskimi Galami utożsamiać. Najważniejszym argumentem przemawiającym za wartością tej serii komiksowej jest zamierzony tutaj przez autorów uniwersalizm przeznaczenia tego komiksu. Asteriks jest bowiem komiksem dla dzieci i dorosłych, którego protagoniści stali się w historii Europy postaciami mitycznymi. Asteriks wśród komiksów uchodzi za serię ponadpokoleniową właśnie o charakterze mitycznym Biorąc pod uwagę aspekt kulturowo-historyczny, można wyróżnić dla tej serii komiksowej następujące cechy:

  1. Uchodzi ona za kamień milowy zarówno francuskiej, jak i międzynarodowej historii komiksu. Określa mianowicie początek ważnego okresu w historii: od roku 1959 (od ukazania się na łamach magazynu Pilote krąg odbiorców nie obejmuje już tylko młodzieży. Wpływ autora tego tekstu komiksowego ma tak duże znaczenie, że mówi się o „erze Goscinny’ego” w pisaniu historii komiksowych.
  2. Po drugie, Asteriks jest w odróżnieniu od innych znanych na całym świecie i również popularnych komiksów, takich jak Kaczor Donald czy Myszka Mickey, dziełem ważnym pod wieloma aspektami, które językowo (i graficznie) tworzy i parodiuje zarówno historię, jak i życie codzienne. Parodyjny charakter przypisuje się tej serii m.in. poprzez przenoszenie teraźniejszych problemów do starożytnej Galii, gdzie absurdalność niektórych współczesnych zjawisk ukazuje się dopiero poprzez anachronizmy.

Jest to komiks bardzo zabawny, pełen dyskretnie i inteligentnie przemyconych żartów językowych oraz wielostronnej wiedzy o epoce antycznej, ale też posiadający dyskretny mądrze podany dydaktyzm, skupiony na sferze życia codziennego. To przede wszystkim jest największą wartością komiksu Uderzo’a i Goscinnego, a wszelkie gry słowne, aluzje, cytaty, odniesienia do dziedzictwa kultury i do jej osiągnięć stanowią jego „ekskluzywne opakowanie” . Aluzje te dotyczą zakotwiczonej w zbiorowej świadomości konkretnej społeczności wiedzy i najbardziej popularnych stereotypów dotyczących innych kultur. Autorzy stworzyli zatem inteligentnie i z humorem literaturę rozrywkową o najwyższym poziomie obrazu i słowa.

Przegląd prac naukowych, których przedmiotem badań jest seria komiksowa Asteriks, dowodzi, że jest ich niewiele w stosunku do deklarowanej popularności i wartości tej serii. Jednak na uwagę zasługują poważne i liczące się w Europie opracowania. Na uwagę zasługują opracowania o charakterze kulturoznawczo-charakterologicznym podkreślające wierność serii Asteriks źródłom historycznym i dokonujące na podstwaie całej serii Asteriks prób odtworzenia w bardzo szczegółowy i wyczerpujący sposób zwyczajów starożytnych mieszkańców terenów Francji (stroje, święta, tańce, potrawy). Ponadto interesujące stają się analizy całej plejady postaci drugoplanowych występujących w albumach tego komiksu i podkreślanie eleganckiego i subtelnego sposobu przedstwienie ich stereotypowości na kartach serii. Udowadnia się tym samym wartość tej serii będącej apoteozą porozumienia międzynarodowego, tolerancji i pokoju.
Wraz z falą krytyki gatunku tekstu komiksowego w ogóle (w latach 60 i 70 ubiegłego stulecia) szczególnie ze strony niemieckich pedagogów współistniała grupa dydaktyków będących obrońcami komiksu, dyskutująca możliwość wykorzystania go jako cennego materiału dydaktycznego w kształtowaniu kompetencji estetycznego postrzegania świata przez młodzież i dzieci . Oczywiście do dydaktyzacji mogłyby nadawać się tylko komiksy charakteryzujące się najwyższym poziomem obrazu i słowa. Do nich zaliczono bezsprzecznie przede wszystkim serię Asteriks i polecano jako alternatywny atrakcyjny materiał na lekcje historii lub języka.
Asteriks jest jednym z najpopularniejszych komiksów świata , jednym z najważniejszych i najlepszych w historii komiksu ; ten „komiks – bestseller” nazywany jest „klasykiem wśród komiksów” „wielkim i wybitnym komiksem” , zalicza się go do „komiksów niezwykłych” i traktuje jako „fenomen w kulturze masowej” . Jest nadto „komiksem artystycznym”, który wniósł „coś nowego w obręb sztuki opowiadania obrazkami. A nie o wszystkich spośród uznanych autorów współczesnego komiksu można powiedzieć to samo” .

Język gaelicki (Gáidhlig) jest jednym z trzech języków używanych w Szkocji przez 80 tyś. Szkotów. Zwany Highland Scots i należy do grupy języków celtyckich (por. http://ewszkocja.republika.pl, aktualizacja 12.12.2007).

Bibliografia:

  1. Por. Christiane Wagner (red.), Asterix. Herzlichen Glückwunsch! 35 Jahre Asterix. Das Jubiläum-Album, Stuttgart 1994, s. 7.
  2. Por. Jerzy Szyłak , Komiks. Znak, Kraków 2000, s. 130.Idem.
  3. Ibidem, s. 25.
  4. Por. Wojciech Obremski, Krótka historia sztuki komiksu w Polsce (1945-2003), Toruń 2005, s. 98.
  5. Por.. Andre Stoll, Asterix, das Trivialepos Frankreichs. Bild und Sprachenartistik eines Besteseller-Comics, Kőln 1974, s. 95-146.
  6. Jerzy Szyłak Komiks – Świat przerysowany. Gdańsk 1998, s. 80-83.
  7. Idem.
  8. Caractéristiques et coutumes de nos ancêtres les Gaulois selon Astérix, (O zwyczajach naszych przodków wg Asteriksa, por. http://www.hausarbeiten.de/faecher/hausarbeit/frc/20549 .html, aktualizacja 12.12.2007r.).
  9. L’image des étrangers dans les albums d’Astérix, (Obcokrajowcy w albumach Asteriksa), http://209.85.129.104/search, aktualizacja 12.12.2007r.).
  10. Por. np. Jutta Wermke, Wozu Comics gut sind? Theorie, Kritik, Geschichte. Frankfurt a.M. 1973; Jutta Wermke, Wozu Comics gut sind? Unterschiedliche Meinungen zur Beurteilung des Mediums und seiner Verwendung im Deutschunterricht. Kronberg Taunus 1979; Rudolf Greiner, Comics. Arbeitstexte für den Unterricht, Stuttgart 1977; Dietrich Grünewald, Comics – Kitsch oder Kunst? Die Bildgeschichte in Analyse und Unterricht. Ein Handbuch zur Comic-Didaktik, Weinheim/Basel 1982 i Dietrich Grünewald/Winfred Kaminski (red.), Kinder- und Jugendmedien. Ein Handbuch für die Praxis. Weinheim/Basel 1984. H.9, s. 29.
  11. R. Greiner, op. cit., s. 37-46; D.Grünewald/W.Kaminski, op. cit., s. 19-27 a także Rene van Royen i Sunnya van der Vegt- Asterix – die ganze Wahrheit [Cała prawda o Asteriksie] München 1998.
  12. Cytaty z Christiane Wagner (red.), Asterix. Herzlichen Glückwunsch! 35 Jahre Asterix. Das Jubiläum-Album, Stuttgart 1994; Album okolicznościowy: Asterix. Was für ein Fest!, Stuttgart 1995, J. Szyłak Komiks …, op. cit. oraz W. Obremski op. cit..
  13. Wolfgang J. Fuchs/Reinhold Reitberger, Comics. Anatomie eines Massenmediums, München 1970, s. 244.
  14. Por. tytuł A.Stoll, op. cit.
  15. J. Szyłak Komiks. op. cit. s 17-18.
  16. Ibidem, s.130.
  17. W.Obremski op. cit s. 94 i 102.
  18. Jerzy Szyłak, Komiks: świat przerysowany, Gdańsk 1998, s. 111.

Jak oceniasz ten materiał?

Kliknij na gwiazdkę, aby zostawić swoją ocenę

Średnia ocena / 5. Liczba głosów:

Jak dotąd brak głosów! Oceń ten post jako pierwszy.

Schopenhauer Arthur

Poprzedni wpis

Funkcjonalizm

Następny wpis
Wiedzo Znawca
Redaktor z rzemiosłem w ręku na co dzień szef kontroli jakości w kuchni, serwujący wykwintne dania. W niedalekiej przyszłości planuje zrealizować młodzieńcze marzenia i napisać coś więcej niż artykuł 📖

Komentarze - masz coś do napisania? Zostaw proszę informacje.