Ostrzenie narzędzi

Narzędzia skrawające – piły, siekiery, noże, dłuta, przecinaki, strugi i wiertła – działają skutecznie tylko wtedy, gdy są poprawnie naostrzone, czyli mają klin ostrza zakończony cienką krawędzią i uformowany pod właściwym kątem.

Nowe narzędzia ręczne są idealnie naostrzone. Później tracą tę zaletę na skutek użytkowania, ale także w wyniku wykorzystywania niezgodnie z przeznaczeniem lub nieprawidłowego przechowywania. Normalne zużycie ostrza polega na stępieniu jego tnącej krawędzi, którą wystarczy ponownie naostrzyć. Ostrza uszkodzone (najczęściej wyszczerbione) wymagają bardziej skomplikowanej naprawy szlifierskiej. Najpierw trzeba zeszlifować część materiału ostrza aż do usunięcia wszelkich ubytków, następnie ponownie uformować klin, a na koniec dokładnie go naostrzyć.

Są to ogólne zasady, bo sposób odnowienia trzeba dobrać do przeznaczenia ostrza i materiału, z którego je wykonano. Najtwardsze stale narzędziowe stosuje się do wyrobu wierteł, dłut i ostrzy strugów, a stosunkowo najmniej twarde –  przecinaków, siekier i pił brzeszczotowych lub tarczowych. Im twardszy materiał ostrza, tym węższa powinna być jego krawędź tnąca, dlatego obróbka szlifierska wierteł i narzędzi do skrawania drewna musi być bardziej precyzyjna niż w przypadku siekier, pił czy przecinaków.

Ostrząc narzędzia, należy zeszlifować tylko tyle materiału, ile potrzeba do pełnej regeneracji ostrza, ponieważ przekraczanie tej granicy skraca żywotność narzędzia, np. ostrzenie piły do drewna szlifierką kątową zamiast trójkątnym pilnikiem powoduje nadmierne spiłowanie zębów. Nie można też ostrzyć zbyt szybko, bo intensywnie szlifowany przedmiot silnie się rozgrzewa, co może prowadzić do zmiany jego właściwości. Dlatego każde ostrze rozgrzane szlifierką do czerwoności i przybierające po ostudzeniu barwę błękitnofioletową nie nadaje się już do użytku.

Obrabiany materiał należy lekko dociskać do tarczy szlifierki i często studzić, zanurzając w naczyniu z wodą. Trzeba też stopniować ziarnistość ścierniwa używanego w kolejnych fazach szlifowania – od najgrubszej do najdrobniejszej. Narzędzia do drewna na szlifierkach z korundowymi tarczami szlifierskimi ostrzymy jedynie wstępnie, by wyrównać ubytki lub uformować tnący klin. Końcowa obróbka krawędzi powinna być wykonywana ręcznie, za pomocą płaskich, drobnoziarnistych osełek obficie zwilżanych wodą lub specjalną emulsją szlifierską. Obrabiane ostrze przykłada się płasko do osełki, najpierw jedną, potem drugą płaszczyzną klina i prowadzi je po niej niezbyt szybkimi, kolistymi ruchami. Efekt można uznać za zadowalający, gdy ostrze przecina nienapięte paski papieru.