Ostre zęby, tarcze pilarskie

Stylizacja: Joanna Woyda, fot. Łukasz Kozyra

Producenci oferują szeroką gamę tarcz pilarskich, przeznaczonych do cięcia różnych materiałów, zarówno w warsztacie jak i na budowie. Efekt cięcia będzie optymalny, a praca łatwa i szybka, jeśli tarcza będzie dobrze dobrana. Podpowiadamy, na co zwracać uwagę.

Czasy, kiedy do cięcia drewna używało się samodzielnie zbudowanej piły stołowej z jedną tarczą, a ręczne pilarki tarczowe lub ukośnice były absolutnie poza zasięgiem nieprofesjonalnego użytkownika, to już zamierzchła przeszłość. Obecnie nie tylko mamy do wyboru szeroką gamę pił tarczowych: ręcznych, ukosowych, stołowych, lecz także możemy przebierać wśród tarcz pilarskich przeznaczonych do najróżniejszych zastosowań. Producenci oferują wszechstronne tarcze do różnych materiałów, uniwersalne tarcze do drewna, tarcze do szybkich cięć rozdzielających, tarcze do cięcia drewna konstrukcyjnego, zawierającego np. gwoździe, tarcze do cięcia metali nieżelaznych, a nawet do cięcia stali. Właściwie dobrana tarcza sprawia, że pracę możemy wykonywać szybko, precyzyjnie i bez zbędnego wysiłku.

Cechy tarcz

Dzięki zaawansowanym technologiom produkowane obecnie tarcze wysokiej jakości spełniają oczekiwania nawet najbardziej wymagających użytkowników. Są trwałe, zapewniają niski poziom wibracji podczas pracy, niski poziom hałasu, szybkie odprowadzanie wiórów i co najważniejsze dużą precyzję cięcia. Najlepsze tarcze wytwarza się ze stali bardzo wysokiej jakości, którą poddaje się dodatkowo specjalnej obróbce termicznej. Nowoczesne tarcze do pilarek mają w korpusie specjalne nacięcia, tzw. szczeliny dylatacyjne, które zmniejszają wibracje, redukują hałas i odprowadzają ciepło. Dobre odprowadzanie ciepła sprawia, że tarcza się nie przegrzewa i jest dzięki temu trwalsza. Odpowiedni kształt szczelin ma duży wpływ na jakość i ilość cięć, które można wykonać. Przodujący producenci do kształtowania tarcz używają lasera, dzięki czemu możliwe jest uzyskanie idealnie płaskiej powierzchni tarczy. Powierzchnia ta może być dodatkowo pokryta specjalnymi stopami, które chronią przed korozją.

O jakości i wydajności cięcia decydują przede wszystkim zęby tarczy, ich kształt i ilość. Ilość zębów decyduje o precyzji cięcia. Tarcze z małą liczbą zębów (12–24) są przeznaczone do szybkiego cięcia zgrubnego i wycinają duże wióry. Mała liczba zębów to cecha tarcz do drewna miękkiego, tarcz do szybkiego cięcia rozdzielającego. Tarcze z dużą liczbą zębów (30–96) służą do cięcia precyzyjnego, ale wolniejszego. Stosuje się je przede wszystkim do materiałów twardych, takich jak twarde drewno cięte w poprzek, tworzywa sztuczne z włóknem węglowym albo aluminium. Ogólna zasada mówi, że im twardszy i cieńszy jest piłowany materiał, tym więcej tarcze pilarskie zębów powinna mieć tarcza i zgodnie z logiką na odwrót – im bardziej miękki i grubszy jest materiał, tym mniejsza powinna być liczba zębów zastosowanej tarczy. Ogólną zasadę uzupełnia zalecenie, że przy cięciu miękkiego i grubego drewna w jego przekroju powinny znajdować się równocześnie 2–4 zęby. W przypadku piłowania materiału twardego w procesie cięcia powinno brać udział w tym samym czasie od 3 do 6 zębów. Liczba zębów uczestniczących w piłowaniu jest istotna, ponieważ jeśli jest ona właściwa, stabilizują one ruch obrotowy tarczy i zapobiegają drganiom poprzecznym.

Najlepsze tarcze mają zęby z przylutowanymi indukcyjnie ostrzami z węglików spiekanych lub węglików spiekanych powlekanych warstwą tytanu. Ostrza te zwykle mają szerokość nieco większą od grubości dysku tarczy, co sprzyja płynności cięcia i zmniejsza ryzyko zakleszczania się tarczy w piłowanym materiale. Zęby z ostrzami z węglików spiekanych nadają się do ponownego ostrzenia, co istotnie zwiększa żywotność tarczy. Ważne są także ustawienie i kształt zębów. Cechy te decydują o przydatności danej tarczy do piłowania określonego materiału, wpływają na szybkość i precyzję cięcia. Od geometrii zębów i kształtu krawędzi skrawających może zależeć także, czy piła dysponuje wystarczającą mocą, by poradzić sobie z wyznaczonym zadaniem. Zęby na przemian skośne – kąt kolejnych zębów jest ustawiony na przemian (w lewo/w prawo) – są przeznaczone do czystego i precyzyjnego cięcia wzdłuż i w poprzek słojów w drewnie miękkim i twardym, w płytach z grubego drewna i płytach wiórowych. Naprzemienne zęby płaskie i trapezowe – krawędzie zębów trapezowych są potrójnie zeszlifowane – są przeznaczone do cięcia materiałów pełnych: sklejki, płyt wiórowych, laminowanych płyt wiórowych, tworzyw sztucznych, pleksi, metali nieżelaznych, twardego drewna. Zęby takie w mniejszym stopniu niszczą kruche laminaty.

Dla jakości cięcia i trwałości tarczy duże znaczenie ma także kąt natarcia, z jakim ząb uderza w piłowany przedmiot. Przy cięciu materiałów, które mogą zawierać elementy obce np. desek szalunkowych, gdy ząb uderza np. w gwóźdź lub wkręt, kąt natarcia powinien być stosunkowo duży, wtedy zamocowane klinowo zęby absorbują siłę uderzenia i nie zostają uszkodzone. Dlatego specjalne wytrzymałe tarcze używane przy pracach budowlanych mają zęby o kącie natarcia w zakresie 15–20°. Podobny kąt natarcia mają zęby tarcz przeznaczone do szybkiego cięcia rozdzielającego. Tarcze do precyzyjnego cięcia charakteryzują się małym lub nawet ujemnym kątem natarcia zębów (w zakresie od 0° do –5°). Dzięki temu powoli zagłębiają się w materiał, a krawędzie ostrzy zębów zeskrobują jedynie cienkie wióry.