Afazja objawy i skutki zaburzenia mowy – jak leczyć afazje?

Formalna definicja afazji brzmi:

Afazja to spowodowane organicznym uszkodzeniem odpowiednich struktur mózgowych częściowe lub całkowite zaburzenie mechanizmów programujących czynności mowy u człowieka, który już uprzednio opanował te czynności.

Dosłownie “afazja” oznacza całkowitą utratę zdolności do mowy (przedrostek a-) i w niektórych krajach anglojęzycznych stosuje się dodatkowo pojęcie “dysfazja” w celu określenia większości przypadków, kiedy funkcje językowe są zaburzone, ale nie są całkowicie zniesione. W polskojęzycznym piśmiennictwie i w praktyce medycznej takie rozdzielenie tych pojęć nie przyjęło się i termin “dysfazja” nie jest używany, ewentualnie w odniesieniu do zaburzeń rozwojowych u dzieci.

Afazja to sytuacja, w jakiej osoba chora, która dotychczas nie miała żadnych problemów z funkcjami językowymi – ma trudności z mówieniem lub rozumieniem mowy, ma również problemy z pisaniem i czytaniem. Objawy polegające tylko na trudnościach z pisaniem lub czytaniem, bez zaburzeń mowy jako takiej, traktowane są osobno, jako aleksja (bądź dysleksja nabyta) i agrafia (lub dysgrafia nabyta).

Pojęcie afazji nie dotyczy żadnej konkretnej choroby, opisuje pewną grupę objawów wywołanych uszkodzeniem mózgu, którego przyczyny mogą być różne. Afazja powstaje w wyniku uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego bez względu na czynnik, który je wywołuje. Najczęściej uszkodzenie powstaje w wyniku urazu czaszkowo-mózgowego, udaru mózgu, procesu ekspansywnego, bądź procesu neurodegeneracyjnego prowadzącego do otępienia, tak więc afazja jest często kojarzona z tymi właśnie chorobami. Jest objawem ogniskowym, a więc jednoznacznie potwierdza zaburzenie neurologiczne i teoretycznie pozwala na wnioskowanie o lokalizacji uszkodzenia w mózgu. Współcześnie wiemy, że zaburzenia mowy nie powstają tylko i wyłącznie po zniszczeniu tzw. “ośrodków mowy” – tkanki nerwowej w określonej części kory mózgu na powierzchni lewej półkuli. Afazja może powstać także w wyniku uszkodzenia prawej półkuli, struktur podkorowych i wzgórza, jak i włókien nerwowych łączących “ośrodki mowy” z innymi okolicami kory mózgu, bądź ze strukturami podkorowymi i wzgórzem.

Afazja nie jest wynikiem niedowładu, paraliżu, czy niedoczulicy mięśni artykulacyjnych narządu mowy (tj. mięśni krtani, języka, podniebienia, ust itp.). Zaburzenia takie, jak też zaburzenia mowy wywołane uszkodzeniem móżdżku i obwodowego układu nerwowego zaliczane są do dyzartrii. Afazja nie jest więc zaburzeniem w zakresie kontroli motorycznej mięśni aparatu artykulacyjnego, ani zaburzeniem percepcji słuchowej jako takiej – dotyczy bezpośrednio funkcji językowych.

Niemożność porozumienia się z otoczeniem, utrata zdolności do przekładania myśli na słowa, jest doświadczeniem niezwykle traumatycznym. Prowadzi do izolacji osoby chorej od najbliższych i całego społeczeństwa. Dlatego niezmiernie istotne jest aby każdy, kto ma kontakt z osobą dotkniętą takim inwalidztwem, posiadał pewną minimalną wiedzę na ten temat. Brak zrozumienia osoby chorej i nieumiejętne nawiązywanie z nią kontaktu może wywoływać lęk u osób najbliższych i dodatkowo pogłębiać izolację osoby chorej. Może się też niekiedy zdarzyć, że otoczenie osoby chorej, a nawet i najbliżsi, w ogóle zaniechają prób nawiązania głębszego kontaktu, spychając osobę chorą na margines grupy rodzinnej, deprecjonując i ignorując jej potrzeby i możliwości.

Brak wiedzy o afazji może niekiedy prowadzić nawet do sytuacji, w jakiej osoby postronne a nawet najbliżsi przypisują objawy afazji niskiej inteligencji, chorobie psychicznej, czy złej woli osoby chorej. Tymczasem afazja jest zaburzeniem spotykanym dość często i warto podkreślić, że nie wiąże się z przemianą osoby chorej w kogoś złośliwego, ani z drastycznym ograniczeniem jej zdolności intelektualnych. Afazja nie jest też zaburzeniem myślenia. Oczywiście może się zdarzyć, że w wyniku choroby neurologicznej wywołującej objawy afazji uszkodzenie mózgu prowadzi także i do innych problemów, łącznie z degradacją intelektualną, niemniej jednak nie są to zjawiska zależne od afazji. Rehabilitacją osób cierpiących z powodu afazji w zakresie funkcji językowych zajmują się neuropsycholodzy i logopedzi.

Skutki afazj

Do zaburzeń najczęściej dochodzi na skutek udaru mózgu, urazów czaszki, zapalenia mózgu, zmian nowotworowych lub krótkotrwałego niedotlenienia. W zależności od tego, jaki obszar mózgu uległ uszkodzeniu, chory może wykazywać następujące trudności w komunikacji:

• brak możliwości scalania usłyszanych dźwięków w słowa, nierozumienie mowy, brak umiejętności czytania (afazja czuciowa),
• niejasna, bełkotliwa mowa, niezdolność artykulacji myśli, z jednoczesnym zachowaniem rozumienia cudzej mowy (afazja ruchowa),
• utratę zdolności nazywania zjawisk, przedmiotów oraz stanów, które chory potrafi określić opisowo, ograniczony zasób słownictwa (afazja amnestyczna)
• tendencję do przekręcania słów, sylab i liter, błędy gramatyczne (afazja agramatyczna)
• niezdolność pisania, błędne akcentowanie akcentu i nienaturalny rytm, niezdolność powtarzania wyrażeń.

Główne typy afazji

Pierwszych opisów afazji dokonali europejscy lekarze Broca i Wernicke, dlatego to ich nazwiskami nazwano dwa główne typy zaburzeń:

Afazja objawy i skutki zaburzenia mowy – jak leczyć afazje?

Afazja Broki

• Afazja Broki wiąże się z niemożnością artykulacji myśli przy zachowaniu rozumienia tego, co mówią inni. Upośledzona jest standardowa intonacja, mowa staje się wolna i bazuje prawie wyłącznie na rzeczownikach.
• Afazja Wernickego, w której zachowana jest prawidłowa intonacja i gramatyka, ale słowa łączone są w nonsensowne wypowiedzi. Chory wykazuje tendencję do tworzenia neologizmów lub używania poprawnych słów w nieodpowiednim kontekście. Zazwyczaj zaburzone jest także rozumienie normalnej mowy.

Jaka jest różnica między afazją a dyzartrią, dysfazją czy apraksją?

Afazja to stan, który ma związek lub pokrywa się z kilkoma innymi zaburzeniami i problemami związanymi z mową, takimi jak dyzartria, dysfazja i apraksja.

• Afazja : Jest to ogólne określenie problemu związanego z mózgiem, związanego ze zdolnościami językowymi, w tym z mówieniem lub rozumieniem innych mówiących osób. Eksperci używają tego terminu w odniesieniu do całkowitej lub częściowej utraty zdolności językowych.
• Dysfazja (dis-fay-zh-ah) : Jest to przestarzały termin określający częściową utratę zdolności językowych z powodu problemu związanego z mózgiem. Użycie tego terminu nie jest powszechne w większości miejsc. Głównym powodem, dla którego wypadł z użycia, jest ryzyko pomylenia go z terminem „dysfagia” (patrz poniżej).
• Dysfagia (dis-fay-gee-uh) : Jest to termin medyczny określający problem z połykaniem. Zdolność połykania zależy od określonych mięśni, które wpychają jedzenie, płyny, leki itp. do gardła. Dysfagia może wystąpić w przypadku zaburzeń mózgu lub nerwów lub problemów z samymi mięśniami.
• Dyzartria : Występuje, gdy masz problemy z mówieniem, ponieważ nie możesz w pełni kontrolować części ust, twarzy i górnych dróg oddechowych. Może to spowodować, że będziesz mówić zbyt głośno lub cicho, z nierówną szybkością, źle wymawiać słowa lub mieć nietypowe zmiany tonu (zmiana między wysokimi i głębokimi głosami).
• Apraksja : Jest to problem polegający na tym, że nie możesz czegoś zrobić, mimo że nauczyłeś się, jak to zrobić lub zrobiłeś to już wcześniej. Przykładem może być nagła niewiedza, jak użyć klucza do otwarcia zamkniętych drzwi, mimo że nie masz problemu z opisaniem tej czynności i nadal wiesz, jak działa zamek i klucz. Osoby z apraksją często mają problemy z poprawnym wypowiadaniem słów.

Na kogo to wpływa?

Afazja może dotknąć każdego, kto ma uszkodzenie obszarów mózgu, które kontrolują twoją zdolność mówienia lub rozumienia innych mówiących ludzi. Częściej występuje u osób w średnim wieku i starszych — zwłaszcza z powodu stanów takich jak udar — ale może się również zdarzyć w każdym wieku.

Jak często występuje ten stan?

Afazja jest rzadka, około 2 miliony ludzi w Stanach Zjednoczonych cierpi na tę chorobę, a około 180 000 rozwija ją każdego roku. Zdarza się to bardzo często w pewnych warunkach. Przykładem tego jest udar mózgu, w którym prawie jedna trzecia osób z tym schorzeniem ma również jakąś formę afazji.

Jak ten stan wpływa na moje ciało?

Ponieważ wpływa to na twoją zdolność komunikowania się, osoby z tym schorzeniem często czują, że innym trudno jest je zrozumieć. Może to powodować szereg problemów. Niektóre to tylko drobne niedogodności, na przykład brak możliwości poproszenia o szklankę wody. Inne mogą stać się zagrażającymi życiu nieporozumieniami, takimi jak niemożność powiedzenia komuś, że masz objawy udaru.

Objawy i przyczyny

Jakie są objawy afazji?

Istnieje wiele rodzajów afazji i stanów podobnych do afazji. Chociaż objawy afazji mają wiele podobieństw, nadal istnieją pewne ważne różnice. Aby zrozumieć, jak działa afazja, warto trochę zrozumieć dwie określone części mózgu, które współpracują ze sobą podczas mówienia:

• Okolice Broki : Ta część mózgu wzięła swoją nazwę od francuskiego lekarza, który odkrył, że kontroluje mięśnie, których używamy do mówienia. Jest to część płata czołowego , zwykle po lewej stronie tuż przed skronią.
• Okolice Wernickego : ta część mózgu wzięła swoją nazwę od niemieckiego neurologa, który odkrył, że kontroluje zdolność rozumienia i dobierania właściwych słów, których należy używać podczas mówienia. Jest częścią płata skroniowego, zwykle również po lewej stronie, tuż nad uchem.

Te dwa obszary mózgu współpracują ze sobą, aby pomóc Ci mówić. Ośrodek Wernickego przetwarza twoje rozumienie słów i wybiera, których używasz, a następnie wysyła sygnały do ośrodka Broki. Gdy obszar Broki wie, jakich słów użyć, wysyła sygnały do mięśni, których używasz, gdy mówisz.

Główne rodzaje afazji

Istnieje osiem głównych typów afazji, a eksperci biorą pod uwagę trzy główne czynniki przy określaniu, jaki rodzaj ma dana osoba. Tymi czynnikami są:

• Płynność . Czy mówią płynnie i łatwo? Czy ich mowa ma odpowiednie tempo, tonację, wymowę i gramatykę? Czy oni też potrafią pisać bez trudności?
• zrozumienie . Czy osoba rozumie, co mówią inni? Czy wypowiadają frazy i zdania, które mają sens? Czy potrafią także czytać i rozumieć słowa pisane?
• Powtórzenie . Czy dana osoba ma problemy z powtarzaniem słów, wyrażeń lub całych zdań?

afazja Broki

Znana również jako „afazja niepłynna” lub „afazja ekspresyjna”, jest to jedna z bardziej powszechnych postaci tego stanu. Osoby z afazją Broki zwykle mają:

• Utrata płynności . Osoby z afazją Broki mają trudności z formułowaniem słów. Mogą powtarzać słowa lub proste frazy w kółko (ale mają trudności lub nie mogą powtórzyć tego, co do nich mówisz). Osoby z najcięższymi przypadkami nie mogą wydawać żadnych dźwięków (mutyzm) lub mogą wydawać tylko jeden dźwięk na raz.
• Nie ma to wpływu na zrozumienie . Osoby z afazją Broki nie mogą mówić, ale nadal rozumieją, co mówią inni. Mogą również stwierdzić, że coś jest nie tak z ich zdolnością mówienia.
• Walka z powtórzeniami . Afazja Broki wpływa na powtarzanie, co oznacza, że osoba z nią może mieć problem z powtórzeniem słów lub zwrotów, które do niej mówisz.
• Inne objawy: Uszkodzenie ośrodka Broki, zwłaszcza w wyniku udaru, często wpływa również na pobliską część mózgu, która kontroluje ruch mięśni. Z tego powodu osoby z afazją Broki są bardziej narażone na przynajmniej częściowy paraliż po jednej stronie ciała.

afazja Wernickego

Znana również jako „afazja płynna” lub „afazja receptywna”, jest to również stosunkowo powszechna forma afazji. Osoby z afazją Wernickego zwykle mają:

• Płynna mowa . Oznacza to, że nie mają żadnych problemów z fizycznym aktem mówienia. Jednak to, co mówią, jest często mylące lub nie ma sensu. Ludzie z tym mogą używać niewłaściwych słów lub wymyślać słowa. Eksperci czasami nazywają to „sałatką słowną”.
• Problemy ze zrozumieniem . Osoby z tym problemem mają trudności ze zrozumieniem tego, co mówią inni. Mogą rozumieć bardzo proste zdania, ale im bardziej złożone jest zdanie lub fraza, tym trudniej jest je zrozumieć.
• Walka z powtórzeniami . Afazja Wernickego wpływa na powtarzanie, co oznacza, że osoba z nią może mieć trudności z powtórzeniem słów lub zwrotów, które do niej mówisz.
• Inne objawy . Obszar mózgu Wernickego znajduje się w pobliżu części mózgu, które wpływają na wzrok, więc osoby z tego rodzaju afazją często mają również problemy ze wzrokiem. Osoby z afazją Wernickego często cierpią również na anozognozję (an-oh-sog-no-zh-uh), stan, w którym twój mózg nie może rozpoznać ani przetworzyć oznak problemu medycznego, który masz. Oznacza to, że ludzie z tym często nie wiedzą lub nie mogą zrozumieć, że mają tego rodzaju afazję.

Globalna afazja

Jest to najcięższa postać afazji. Zwykle obejmuje następujące funkcje.

• Utrata płynności . Osoby z globalną afazją zmagają się z fizycznym aktem mówienia. Osoby z najcięższymi postaciami mogą wydawać tylko ciche lub pojedyncze dźwięki lub mogą nie wydawać żadnych dźwięków (mutyzm). Mogą również w kółko powtarzać słowa lub proste frazy (jest to problem z płynnością, ponieważ nadal będą miały problem z powtórzeniem słów lub zwrotów, które im powiesz).
• Problemy ze zrozumieniem . Osoby z tym problemem mają trudności ze zrozumieniem tego, co mówią inni. Mogą rozumieć bardzo proste zdania, ale im bardziej złożone jest zdanie lub fraza, tym trudniej jest je zrozumieć.
• Walka z powtórzeniami . Globalna afazja wpływa na powtarzanie, co oznacza, że osoba z nią może mieć trudności z powtórzeniem słów lub zwrotów, które do niej mówisz.
• Inne objawy: Ten rodzaj afazji występuje w stanach powodujących poważne uszkodzenie mózgu, takich jak poważne udary lub urazy głowy. Uszkodzenie jest zwykle poważne i dotyczy wielu części mózgu, powodując inne poważne objawy, takie jak jednostronny paraliż, ślepota i inne.

Inne formy afazji

• Transkorowa afazja ruchowa : jest podobna do afazji Broki, ale zwykle nie tak ciężka. Kluczową różnicą jest to, że ludzie z tym nie mają problemu z powtarzaniem zwrotów lub zdań, które im mówisz.
• Transkorowa afazja czuciowa : Ten typ jest podobny do afazji Wernickego, ale zwykle nie jest tak ciężki. Podobnie jak w przypadku transkorowej afazji ruchowej powyżej, osoby z tym typem nie mają problemu z powtarzaniem tego, co mówisz. Ten typ afazji jest powszechny w przypadku chorób zwyrodnieniowych mózgu, takich jak choroba Alzheimera .
• Afazja przewodzenia : Ten typ afazji wpływa na płynność, ale nie na rozumienie. Ludzie z tym problemem mają trudności z wymawianiem słów, zwłaszcza gdy próbują powtórzyć coś, co do nich mówisz.
• Mieszana afazja transkortykalna : ta afazja jest podobna do afazji globalnej, z wyjątkiem tego, że ludzie z nią mogą nadal powtarzać to, co ludzie do nich mówią.
• Afazja anomiczna : Ludzie z tego rodzaju afazją mają trudności ze znalezieniem słów, zwłaszcza nazw przedmiotów lub słów opisujących działania. Aby obejść ten problem, często używają kilku słów, aby wyjaśnić, co mają na myśli, lub zamiast tego używają niespecyficznych słów, takich jak „rzecz”.

Inne stany, które obejmują lub wyglądają jak afazja

• Postępująca afazja pierwotna (PPA) . Chociaż w nazwie ma „afazję”, w rzeczywistości jest to zwyrodnieniowe zaburzenie mózgu. Osoby z tym schorzeniem stopniowo tracą zdolność mówienia, pisania, czytania lub rozumienia tego, co mówią inni. Różni się to od afazji związanej z urazem lub udarem, która nie pogarsza się z czasem. Różne formy PPA występują w przypadku chorób takich jak otępienie czołowo-skroniowe i choroba Alzheimera.
• Alexia (ślepota na słowa) i agrafia (nieumiejętność pisania) . Uszkodzenie części mózgu, które kontrolują zdolność mówienia, może również wpływać na zdolność czytania i pisania. Osoby z aleksją widzą słowa, ale nie potrafią ich rozpoznać ani przeczytać. Osoby z agrafią tracą zdolność pisania. Mogą się one zdarzyć w tym samym czasie, ale w rzadkich przypadkach ludzie mogą mieć aleksję bez agrafii, co oznacza, że mogą pisać słowa, ale nie mogą przeczytać tego, co napisali.
• Słuchowa agnozja słowna . Jest to stan, w którym dana osoba słyszy, jak ludzie mówią, ale nie może rozpoznać, że to, co słyszy, to rozmowy innych osób. Dzieje się tak, gdy dochodzi do zakłócenia w obszarze mózgu, który przetwarza dźwięk lub język mówiony.

Co powoduje afazję?

Afazja może wystąpić w każdym stanie, który uszkadza mózg. Może się to również zdarzyć w przypadku problemów, które zakłócają funkcje mózgu. Możliwe przyczyny tego obejmują:

• choroba Alzheimera.
• tętniaki .
• Chirurgia mózgu .
• Guzy mózgu (w tym rakWarzywa i owoce dobre na raka Warzywa i owoce posiadają wiele substancji działających przeciwnowotworowo. Coraz częściej słyszy się o wynikach...) .
• Niedotlenienie mózgu (uszkodzenie mózgu spowodowane brakiem tlenu).
• Wstrząśnienie mózgu i urazowe uszkodzenie mózgu.
• Otępienie i otępienie czołowo-skroniowe.
• Zaburzenia rozwojowe i wrodzone problemy (warunki, które występują, gdy rodzisz się z powodu problemu podczas rozwoju płodu).
• Padaczka lub drgawki (zwłaszcza jeśli powodują trwałe uszkodzenie mózgu).
• Zaburzenia genetyczne (warunki, które masz przy urodzeniu, które odziedziczyłeś po jednym lub obojgu rodzicach, takie jak choroba Wilsona ).
• Zapalenie mózgu (zapalenie mózgu) spowodowane infekcjami wirusowymi lub bakteryjnymi lub stanami autoimmunologicznymi).
• Migreny (ten efekt jest tymczasowy).
• Radioterapia lub chemioterapia .
• Toksyny i trucizny (takie jak zatrucie tlenkiem węgla lub metalami ciężkimi).
• Udary lub przejściowe ataki niedokrwienne (TIA) .

Czy to jest zaraźliwe?

Afazja nie jest zaraźliwa. Może się to zdarzyć w przypadku niektórych chorób zakaźnych, ale żadna z nich z pewnością nie spowoduje afazji.

Afazja – Klasyfikacje zaburzeń afatycznych

Objawy afazji charakteryzują się dużą złożonością i niepowtarzalnością, stąd też istnieje wiele propozycji podziału tych objawów. Niektóre klasyfikacje za kryterium przyjmują lokalizację uszkodzenia w mózgu, inne zaś – objawy kliniczne. Jeszcze inne klasyfikacje nawiązują do dość oryginalnych koncepcji teoretycznych. Część z klasyfikacji jest ogólnikowa i powierzchowna, natomiast są też i takie, które niezwykle szczegółowo opisują detale objawów. Sposób ujmowania problematyki jest wreszcie odmienny w zależności od tego, czy autor danej klasyfikacji jest lekarzem, psychologiem, logopedą, czy lingwistą. Tutaj zaprezentowano jedynie kilka najczęściej spotykanych koncepcji, układając je w porządku logicznym tak, aby pokrewne koncepcje następowały po sobie w porządku chronologicznym, z wyjątkiem pierwszej – najbardziej popularnej, najprostszej i prawdopodobnie, najbardziej praktycznej i ostatniej, najbardziej drobiazgowej z przedstawianych.

Klasyfikacja Weisenburga i McBride

Najprostszą i najbardziej popularną jest klasyfikacja T.H. Weisenburga i K.E. McBride z lat 30. XX wieku. Klasyfikacja ta znajduje powszechne zastosowanie z medycynie:

• Afazja głównie ekspresyjna, ruchowa, motoryczna – gdy przeważają objawy związane z zaburzeniami mówienia.
• Afazja głównie impresyjna, czuciowa, sensoryczna – gdy przeważają objawy związane z zaburzeniami rozumienia.
• Afazja mieszana (czuciowo-ruchowa) – gdy występują objawy zarówno zaburzeń mówienia, jak i rozumienia.
• Afazja całkowita, totalna, globalna – gdy występuje całkowita lub prawie całkowita niezdolność mówienia i rozumienia.
• Afazja amnestyczna, nominalna, nominacyjna, anomia – gdy główne problemy polegają na trudnościach z nazywaniem obiektów i odnajdywaniem potrzebnych słów w trakcie konwersacji (objawy te są obecne w każdej afazji, ale mogą występować także oddzielnie, najczęściej jako stan zejściowy po poważniejszych zaburzeniach afatycznych).

Klasyfikacja A. Łurii

W Polsce dużą popularnością cieszy się koncepcja A.R. Łurii:

Afazje związane z zaburzeniami mowy ekspresyjnej:

• Eferentna ruchowa (kinetyczna) – powstaje na skutek uszkodzenia ośrodka Broki. Opis objawów jest generalnie tożsamy z przedstawioną powyżej charakterystyką afazji Broki. Głównym problemem w tym zaburzeniu, zdaniem Łurii, jest nie tylko trudność artykulacji, ale też trudność modyfikacji artykułowanych głosek, oraz zaburzenie sekwencji precyzyjnych ruchów aparatu artykulacyjnego. „Melodia kinetyczna” mowy „przeradza się w serię izolowanych ruchów”. Mowa traci więc swą melodyjność i płynność. Takiej afazji towarzyszą perseweracje, które w cięższych przypadkach mogą zdominować mowę osoby chorej całkowicie.
• Aferentna ruchowa (kinestetyczna) – powstaje w wyniku uszkodzenia zakrętu zaśrodkowego w obrębie kory czuciowej dla aparatu artykulacyjnego. Zdaniem Łurii, zaburzenie czucia z aparatu artykulacyjnego dezorganizuje proces generowania mowy, co podkreślił w nazwie tej kategorii afazji (impulsacja aferentna = impulsacja dochodząca). W takiej sytuacji niemożliwe jest wykonanie precyzyjnych ruchów języka, ust, warg i krtani, dzięki którym powstaje mowa (choć działanie kory motorycznej może być prawidłowe). W tym zaburzeniu możliwe jest mieszanie się głosek przedniojęzykowych, lub wargowych. Ponieważ podobne objawy stwierdza się w piśmie takich pacjentów, Łuria postulował, że proces artykułowania głosek jest również niezbędny dla czynności pisania. Takiej afazji towarzyszyć mogą pewne postacie apraksji, gdzie z powodu braku zdolności czuciowych, wykonywanie precyzyjnych ruchów jest ograniczone. W cięższych przypadkach osoba chora może mieć spore trudności z ułożeniem warg, języka, tak, aby wypowiadać głoski.
• Afazja dynamiczna – W tym zaburzeniu nie obserwuje się trudności z artykułowaniem głosek, rozumieniem słów ani z rozumieniem konstrukcji logiczno-gramatycznej. Jest to zaburzenie o tyle intrygujące, że wszelkie formalne aspekty mowy, uwzględniane w afazji, nie są zaburzone (nazywanie, powtarzanie, rozumienie, czytanie, pisanie). Tymczasem osoba chora ma trudności z formułowaniem nowego przekazu werbalnego „od siebie”, integrującego aspekty leksykalne, semantyczne i pamięciowe (mowa narracyjna, logiczna, opowieściowa, ang. propositional speech). Osoba chora może spontanicznie powtarzać słowa swego rozmówcy (echolalia) i udzielać prostych stereotypowych odpowiedzi na proste pytania. Jednakże nie jest w stanie udzielić bardziej złożonej odpowiedzi, wyrażającej jej własną inwencję i poglądy, ani prowadzić logicznej dyskusji. Łuria skłaniał się ku tezie, że w tym zaburzeniu defekt dotyczy bardziej orzekającej funkcji mowy, przytaczał też publikacje swych współpracowników, w jakich stwierdzono, że w tym zaburzeniu pacjenci „potrzebują pięć do sześciu razy więcej czasu na odnalezienie czasowników niż rzeczowników”. Współcześnie pojawiają się sugestie, że taka postać zaburzenia (jeżeli w ogóle może być uznana za afazję, a nie np. zaburzenia funkcji wykonawczych) może mieć różne postacie. Opisywano przypadki, gdzie w istocie pacjenci mają ogromną trudność z czasownikami, ale także i takie, gdzie tych trudności nie mieli. Z pewnego punktu widzenia opisywane pod tym pojęciem zaburzenia można wykluczyć z afazji i uznać je za zaburzenia funkcji wykonawczych, tym bardziej, że powstają one w wyniku uszkodzenia kory przedczołowej.

Afazje związane z zaburzeniami mowy impresyjnej:

• Akustyczno-gnostyczna lub sensoryczna (Wernickego) – powstaje na skutek uszkodzenia ośrodka Wernickego. Opis objawów jest generalnie taki sam, jak w przypadku przedstawionej powyżej afazji Wernickego. W skrócie: osoba chora nie rozumie mowy własnej i innych, choć potrafi całkiem sprawnie mówić, a jej mowa ma charakter płynny bez zaburzeń artykulacji. Mowa jest jednak agramatyczna, żargonowa, niezrozumiała, często ma postać słowotoku. Występują parafazje werbalne. Osoba chora ma również duże trudności z czytaniem i pisaniem. W lżejszej postaci może rozumieć proste słowa, w cięższej – nie rozumie żadnych. W czasie powstania i publikowania tej koncepcji Łuria położył kamień milowy pod rozumienie tej postaci afazji. Polemizował bowiem z wcześniejszymi koncepcjami, które zbyt abstrakcyjnie podchodziły do tego zagadnienia i wskazywał na badania wykluczające podłoże tego zaburzenia w uszkodzeniu percepcji słuchowej jako takiej, czy w obniżeniu inteligencji. Jego zdaniem dominującym problemem jest tutaj utrata zdolności do różnicowania spośród odbieranych dźwięków cech charakteryzujących ludzką mowę (utrata słuchu fonematycznego). Przy mniej nasilonych zaburzeniach deficyt ten ujawnia się w postaci trudności w różnicowaniu podobnych fonemów. Warto zauważyć, że niektóre współczesne badania negują pogląd o specyficzności i wyłączności zaburzeń słuchu fonematycznego względem afazji Wernickego.
• Akustyczno-mnestyczna – powstaje, kiedy uszkodzenie tylnej części lewego płata skroniowego nie niszczy całkowicie okolicy Wernickego, choć sprawia, że nie funkcjonuje ona prawidłowo. Charakter zaburzeń Łuria streścił w nazwie – zaburzenia mnestyczne, odnoszące się do pamięci. Osoba chora nie ma trudności w generowaniu mowy, zaś potencjalnie zdolność rozumienia jest względnie zachowana – zdaniem Łurii słuch fonematyczny jest w tym zaburzeniu względnie zachowany. Jednak deficyt nasila się wraz ze wzrostem ilości napływających informacji. Tym samym osoba chora może dobrze różnicować pojedyncze fonemy, jednak będzie miała trudności w bardziej złożonych sytuacjach, np. przy powtarzaniu kilku głosek jednocześnie, lub kilku słów. Tym samym cechą charakterystyczną jest to, że kiedy osoba chora ma powtórzyć trzy lub cztery słowa, powtórzy jedynie dwa, lub trzy początkowe. Deficyt ten rzutuje na zdolność rozumienia dłuższych wypowiedzi – osoba chora nie ma trudności w różnicowaniu fonemów, ale wydaje się, że ma kłopot z utrzymaniem w ognisku uwagi i w pamięci roboczej większej ilości danych słuchowych. Niekiedy mówi się tutaj o uszkodzeniu słuchowej pamięci werbalnej. Przy czym osoba chora nie musi mieć wcale ogólnych trudności z pamięcią (tj. z uczeniem się nowego materiału – to nie jest amnezja). Dodatkowo mogą występować cechy afazji amnestycznej i parafazje werbalne.
• Semantyczna – powstaje w wyniku uszkodzenia okolicy na styku płatów ciemieniowego, skroniowego i potylicznego. W tym zaburzeniu osoba chora może różnicować fonemy, rozumieć poszczególne słowa, pamiętać to, co inne osoby powiedziały przed chwilą, jednak mimo to ma spore trudności w zrozumieniu tego, co mówią inni. Pojęcie “afazji semantycznej” wprowadził w 1926 roku J. Head. Zdaniem Łurii „struktura akustyczna mowy jest zachowana i nie występuje znamienne dla afazji sensorycznej wyobcowanie znaczenia wyrazu”. Trudności pojawiają się w sytuacji, kiedy zrozumienie sentencji wymaga wykroczenia poza znaczenie pojedynczych słów. W tym zaburzeniu traci się zdolność rozumienia złożonych konstrukcji przyimkowych, przymiotnikowych, przysłówkowych, zależnych od szyku i innych elementów ogólnie określanych mianem logiczno-gramatycznych. Generalnie – osoba chora ma trudności z pojęciem sensu wypowiedzi.

Klasyfikacja Jadwigi Szumskiej

Klasyfikacja ta została opracowana przez Zespół Neurochirurgii Centrum Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej Polskiej Akademii Nauk i nawiązuje do koncepcji A.R. Łurii:

• Afazja czołowa (ruchowa):

a) afazja wieczka czołowego (afazja Broki);

b) zaburzenia mowy wywołane uszkodzeniem dodatkowej okolicy motorycznej (bardzo specyficzny obraz zaburzeń, obserwowany zwykle po operacji tylnej okolicy czołowej przystrzałkowej, gdzie chorzy nagle tracą całkowicie zdolność mówienia, aby równie nagle ją odzyskać w 3 do 5 dni po zabiegu);

c) zaburzenia mowy wywołane uszkodzeniem okolicy przedczołowej (afazja dynamiczna w klasyfikacji Łurii).

• Afazja skroniowa (słuchowa, afazja Wernickego).
• Afazja ciemieniowa:

a) afazja wieczka czołowo-ciemieniowego (aferentna afazja motoryczna w klasyfikacji Łurii);

b) afazja ciemieniowo-potyliczna (afazja semantyczna w klasyfikacji Łurii);

c) afazja ciemieniowo-skroniowo-potyliczna (niejednorodny obraz zaburzenia, z możliwym współwystępowaniem akalkulii i agnozji wzrokowo-przestrzennej).

Model Wernickego-Lichtheima-Geshwinda

Carl Wernicke nie tylko opisał afazję czuciową, lecz także zaproponował dość hipotetyczny model zaburzeń afatycznych uwzględniając dostępną mu wówczas wiedzę i konstruując z niej model funkcji językowych w mózgu. Idea zapoczątkowana przez Wernickego jeszcze po dziś dzień budzi żywe zainteresowanie. Wówczas uważano, że kora mózgu posiada niezależne “ośrodki”, z których każdy miał przypisaną określoną funkcję psychiczną. Mowa dociera do mózgu poprzez ucho i obwodowy układ nerwowy, który dostarcza informacje do pierwszorzędowej kory słuchowej. Stamtąd jest ona przesyłana do “ośrodka Wernickego”, który interpretuje informacje słuchowe jako zrozumiałą mowę. Podobnie, lecz w odwrotnym kierunku, mowa opuszcza układ nerwowy: w “ośrodku Broki” pojęcia są opracowywane gramatycznie i informacje te kodują korę motoryczną, sterującą poszczególnymi mięśniami. Z niej informacja wychodzi z mózgu i układem obwodowym dociera do mięśni aparatu artykulacyjnego. Afazja, zgodnie z tym modelem, mogłaby powstać nie tylko w wyniku uszkodzenia jednego z dwóch “ośrodków mowy”, lecz także w wyniku przerwania połączeń między “ośrodkami” zaangażowanymi w funkcje językowe. Taka interpretacja objawów neuropsychologicznych – jako powstałych na skutek “rozłączenia” danych “ośrodków” korowych, określana jest dziś jako koneksjonistyczna. Model Wernickego w roku 1885 zmodyfikował Ludwig Lichtheim, stąd też nosi on nazwę modelu Wernickego-Lichtheima. W latach 60. XX wieku Norman Geschwind ponownie zmodyfikował ten model i uczynił go niezmiernie popularnym po dziś dzień.

Każda afazja opisana przez ten model cechowała się nie tylko dość nowoczesnym, jak na XIX wiek, teoretycznym objaśnieniem, lecz także specyficzną konstelacją objawów w zakresie rozumienia, powtarzania, nazywania, jak i czytania i pisania. Według tego modelu afazje korowe ruchowa i czuciowa odpowiadają w zakresie objawów afazjom Broca i Wernickego, opisanymi wcześniej w tym artykule. Afazje transkorowe od korowych różnią się zachowaną zdolnością do względnie normalnego powtarzania. Afazje podkorowe od korowych różnią się natomiast względnie zachowanymi zdolnościami do pisania i czytania. Afazja przewodzenia (kondukcyjna) natomiast różni się od wszystkich pozostałych niewspółmiernym nasileniem zaburzeń w zakresie powtarzania, przy względnie zachowanych zdolnościach w zakresie pozostałych aspektów funkcji językowych. Można to przedstawić na następującym schemacie, choć bardzo uproszczonym:

• Mowa płynna

a) z zachowanym rozumieniem

– z zachowanym powtarzaniem → afazja amnestyczna

– z zaburzonym powtarzaniem → afazja przewodzenia

b) z zaburzonym rozumieniem

– z zachowanym powtarzaniem → transkorowa afazja czuciowa

– z zaburzonym powtarzaniem → afazja Wernickego

• Mowa niepłynna

a) z zachowanym rozumieniem

– z zachowanym powtarzaniem → transkorowa afazja ruchowa

– z zaburzonym powtarzaniem → afazja Broki

b) z zaburzonym rozumieniem

– z zachowanym powtarzaniem → transkorowa afazja mieszana

– z zaburzonym powtarzaniem → afazja totalna, całkowita

Afazja izolowana, podkorowa, czysta głuchota słów i afemia

Terminologia proponowana przez model Model Wernickego-Lichtheima-Geshwinda stała się, zwłaszcza w krajach anglojęzycznych, niezwykle popularna i jest uwzględniana przez bardzo wiele późniejszych klasyfikacji, takich jak np. koncepcje D.F. Bensona i N. Geshwinda z 1971 roku, czy H. Goodglassa i E. Kaplan z roku 1972. Benson później wielokrotnie publikował swoją koncepcję w różnych podręcznikach w latach 80. i jeszcze bardziej współcześnie. Pojęcia te ewoluowały i obecnie nie powinny być kojarzone z koneksjonistyczną teorią modelu Wernickego.

Wraz z koncepcją Bensona pojawiło się pojęcie afazji izolowanego pola mowy, lub też, według innej nomenklatury, afazji izolowanej, czy transkorowej mieszanej (ang. isolation aphasia, mixed transcortical aphasia). Ten zespół zaburzeń wiąże się z jednoczesnym uszkodzeniem przedniej i tylnej części lewej półkuli tak, że pola mowy Broca i Wernickego, jak i łączący je pęczek łukowaty, pozostają zachowane, co umożliwia osobie chorej na w miarę normalne powtarzanie. Jednak izolacja “ośrodków mowy” od innych obszarów korowych wywołuje pełną gamę innych zaburzeń afatycznych. Jest to jakby przeciwnieństwo afazji przewodzenia.

Znacznie więcej problemów dotyczy koncepcji afazji podkorowej. Tradycyjnie afazja była uważana za zaburzenie korowe, wynikające z uszkodzenia “ośrodka mowy” półkuli mózgu. Dziś już wiemy, że uszkodzenie ograniczone tylko do jąder podkorowych lub wzgórza również wywołuje objawy afazji, więc wielu autorów rezerwuje pojęcie afazji podkorowej dla tego typu zaburzeń. Niektórzy nawet sugerowali określenie “afazji bez afazji” (aphasia sine aphasia – von Stockert). Wyodrębnia się tutaj trzy kategorie. Pierwsza nawiązuje do uszkodzeń wzgórza, druga do uszkodzeń jąder podstawy, trzecia zaś, do uszkodzeń głębokiej istoty białej. Różni autorzy opisali różne objawy afatyczne związane z uszkodzeniami w zakresie tych trzech kategorii, tak, że trudno jest wyodrębnić jakiś jednorodny profil zaburzeń. Mogą występować zarówno objawy ruchowe, czuciowe, jak i mieszane. Prawdopodobnie objawy te zależą od różnic w dokładnych lokalizacjach, w jakich uszkodzone zostają różne podkorowe obwody połączeń neuronalnych. Przykładowo, jądra brzuszno-boczne wzgórza są połączone z pierwszorzędową korą ruchową, zaś poduszka – m.in. z okolicą Wernickego. Mimo to, niektórzy autorzy w jakimś stopniu podają, że pewne cechy objawów mogłyby pozwalać na różnicowanie w tym zakresie. Tak więc współcześnie “afazja podkorowa” raczej oznacza objawy afazji wywołane uszkodzeniem np. jąder podstawy czy wzgórza. Objawy opisane przez model Wernickego-Lichtheima-Geshwinda jako czuciowa afazja podkorowa są obecnie ujmowane w sposób dość niezręczny w języku polskim, jako czysta głuchota słów (ang. pure word deafness). Przyjmuje się, że takie zaburzenia są wywołane uszkodzeniem ograniczonym tylko do okolicy Wernickego. Objawy opisane przez model jako podkorowa afazja ruchowa są natomiast współcześnie określane jako afemia (zmieniono pierwotne znaczenie tego pojęcia, które Broca zastosował do opisu zaburzeń określanych dziś mianem afazji Broki). Przyjmuje się, że takie objawy powstają przy uszkodzeniach zlokalizowanych tylko w obrębie okolicy Broca.

Model Mariusza Maruszewskiego

Większość klasyfikacji afazji bazuje na założeniu, że objawy zaburzeń afatycznych można opisać na pewnych wymiarach, takich jak nazywanie, powtarzanie, czy rozumienie. Tymczasem każdy z takich wymiarów składa się z bardziej elementarnych aspektów. Przykładowo, pod pojęciem powtarzania kryje się powtarzanie pojedynczych głosek, sylab sensownych i bezsensownych, ciągu kilku głosek, prostych słów, złożonych i rzadko używanych trudnych słów, zdań itd. W rzeczywistości osoba cierpiąca z powodu afazji może wykazywać różny profil zaburzeń w zakresie tych kategorii. Maruszewski raczej nie dążył do stworzenia nowej ogólnej klasyfikacji afazji, ile raczej drobiazgowo analizował błędy w obrębie kilku takich wymiarów popełniane przez osoby cierpiące z powodu afazji. Doszedł do wniosku, że

“nie ma zaburzeń nazywania, rozumienia czy powtarzania w ogóle, lecz są różne postacie zaburzeń tych czynności, wywołane różnymi zaburzeniami programujących je mechanizmów i najprawdopodobniej zależne od różnych lokalizacji uszkodzenia. Wniosek ten wskazuje jednoznacznie na bezużyteczność operowania przy opisach zespołów afatycznych takimi globalnymi terminami jak zaburzenia nazywania, rozumienia, powtarzania, mowy od siebie, czytania, pisania itp.“.

Podsumowanie obserwacji Maruszewskiego w dużym uproszczeniu:

1. Zaburzenia nazywania:
   • typ I – niemożność podania nazwy, niekiedy połączona ze wskazaniem słowem, czy gestem, że przedmiot jest rozpoznawany, oraz wyrażeniem stanu emocjonalnego;
   • typ II – zamiast podania nazwy przedmiotu pojawia się omówienie jego funkcji, pochodzenia, a niekiedy przytoczone zostaje osobiste doświadczenie związane z danym obiektem;
   • typ III – zamiast podania nazwy przedmiotu pojawia się inne słowo, które może być nazwą podobnego obiektu (podobieństwo semantyczne), słowem o podobnym brzmieniu (podobieństwo leksykalne), powtórzeniem poprzednio wypowiedzianego słowa (perseweracja), albo słowem, którego nie da się zaklasyfikować według tych zasad;
   • typ IV – zamiast podania nazwy, pojawia się słowo zniekształcone (parafazja), co może polegać na użyciu we właściwej nazwie głosek nie należących do danego słowa (dodanie nowych, lub zastąpienie istniejących), pominięciu głosek we właściwym słowie, albo wypowiedzeniu takiego słowa, jakiego nie ma w języku ojczystym (żargon).
2. Zaburzenia powtarzania:
   • typ I – całkowita niemożność powtarzania wywołana albo niemożnością mówienia w ogóle, albo poważnymi zaburzeniami w tym zakresie;
   • typ II – powtarzane słowa są zniekształcone (parafazje) poprzez użycie obcych głosek, wymianę prawidłowych głosek na błędne, opuszczenie głosek itp.
   • typ III – zaburzenia wynikające z wypowiadania wcześniej wypowiedzianego słowa (perseweracja)
   • typ IV – ograniczenie liczby elementów, jakie można powtórzyć;
   • typ V – zamiast pożądanego słowa w takiej, czy innej postaci, pojawiają się zupełnie inne słowa, lub takie, jakie nie istnieją w ojczystym języku (żargonafazja);
   • typ VI – zaburzenie powtarzania po zastosowaniu odroczenia czasowego.
3. Zaburzenia rozumienia:
   • typ I – całkowite zniesienie rozumienia mowy uniemożliwiające nawiązanie trwałego kontaktu słownego z chorym, wynikające z afazji totalnej, bądź głębokiej afazji czuciowej, gdzie nawiązanie kontaktu niewerbalnego również jest mocno ograniczone, albo też mające charakter dynamiczny, powstałe w sytuacji badania (np. z powodu silnych perseweracji);
   • typ II – zaburzenia ujawniające się w trudnościach ze wskazaniem przedmiotu przez osobę chorą, jaki został nazwany przez osobę badającą, przy zachowanym spełnianiu prostych poleceń sytuacyjnych i zachowanym kontakcie werbalnym. Osoba chora może ujawniać takie trudności zawsze i od razu, lub dopiero w trakcie badania, po kilku poprawnych reakcjach, niekiedy przy zachowanej zdolności powtarzania nazwy tego przedmiotu (dysocjacja między brzmieniem a znaczeniem słowa), albo w ograniczeniu do specyficznego materiału (np. części twarzy, części ciała);
   • typ III – zaburzenia ujawniające się w nieprawidłowym spełnianiu złożonych poleceń, w jakich nie wystarczy pojąć poszczególne składowe (np. poszczególne słowa), a gdzie konieczne jest zrozumienie stosunków między poszczególnymi słowami, uwzględnienie końcówek fleksyjnych itp. (nasuwa się pewne podobieństwo z afazją semantyczną według Łurii).

Diagnoza i testy

Jak to się diagnozuje?

Diagnozowanie afazji wymaga połączenia badania fizykalnego, zadawania pytań na temat historii, obrazowania diagnostycznego i testów oraz nie tylko. W niektórych przypadkach pracownik służby zdrowia zaleci przeprowadzenie kilku testów, aby wykluczyć inne stany lub przyczyny, które mogą powodować skutki podobne do tych obserwowanych w przypadku afazji. Oto kilka przykładów:

• Testy funkcji czuciowych i nerwowych . Testy te upewnią się, że problemy ze słuchem lub uszkodzenie nerwów nie są przyczyną problemu, który wydaje się być afazją.
• Testy poznawcze i pamięciowe . Testy te zapewniają, że problem nie dotyczy zdolności myślenia ani pamięci danej osoby.
• Badania diagnostyczne i obrazowe . Testy te szukają zmian lub oznak uszkodzenia odpowiedniej części mózgu.

Jakie testy zostaną wykonane, aby zdiagnozować ten stan?

Kilka testów jest możliwych, gdy dostawcy podejrzewają afazję. W większości przypadków specjalista języka mowy może pomóc określić, jaki rodzaj afazji — jeśli w ogóle — ma dana osoba. Testy mogą również pomóc w zdiagnozowaniu, co spowodowało afazję, a nawet określić, czy przyczyna jest uleczalna i jaki rodzaj leczenia będzie najlepszy.

Możliwe testy obejmują:

• Badania krwi (mogą wykryć wszystko, od problemów z układem odpornościowym po toksyny i trucizny, zwłaszcza niektóre metale, takie jak miedź).
• Tomografia komputerowa (CT) .
• Elektroencefalogram (EEG) .
• Elektromiogram .
• Badanie potencjałów wywołanych .
• Testy genetyczne .
• Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI) .
• Skan pozytronowej tomografii emisyjnej (PET) .
• Nakłucie lędźwiowe (nakłucie lędźwiowe) .
• promienie rentgenowskie .

Zarządzanie i leczenie

Jak leczy się afazję i czy istnieje lekarstwo?

Niestety, nie ma bezpośredniego lekarstwa na afazję. Jednak zwykle można to w jakiś sposób leczyć. Pierwszym krokiem w leczeniu afazji jest zwykle leczenie stanu, który ją powoduje. W stanach takich jak udar szybkie przywrócenie przepływu krwi do dotkniętego obszaru mózgu może czasami ograniczyć lub zapobiec trwałemu uszkodzeniu.

W przypadkach, gdy afazja pojawia się z powodu tymczasowego problemu, takiego jak wstrząs mózgu, migrena, napad padaczkowy lub jakaś infekcja, afazja jest często również tymczasowa. Afazja zwykle poprawia się lub ustępuje całkowicie, gdy dochodzi do siebie, a mózg leczy się z czasem i leczeniem.

W przypadku osób z długotrwałym lub trwałym uszkodzeniem mózgu, na przykład w przypadku poważnych udarów, terapia logopedyczna może czasami pomóc w zdolnościach językowych danej osoby. Te opcje terapii mogą również pomóc osobie w lepszym zrozumieniu innych i w kompensowaniu afazji. Terapia mowy może również obejmować opiekunów i bliskich, aby wiedzieli, jak najlepiej się z tobą komunikować i pomagać.

Jakie leki lub zabiegi są stosowane?

Leki lub metody leczenia stanów powodujących afazję mogą się znacznie różnić. Z tego powodu Twój lekarz jest najlepszym źródłem informacji na temat możliwych metod leczenia, które mogą Ci pomóc. Mogą dostosować opcje leczenia do twoich potrzeb i okoliczności. Wezmą również pod uwagę wszelkie podstawowe warunki zdrowotne lub preferencje, które mogą mieć wpływ na twoją opiekę.

Powikłania lub skutki uboczne leczenia

Możliwe działania niepożądane lub powikłania, które mogą się zdarzyć, zależą przede wszystkim od tego, co spowodowało ten stan i od zastosowanych konkretnych metod leczenia. Twój lekarz może wyjaśnić potencjalne skutki uboczne lub powikłania najprawdopodobniej w twoim konkretnym przypadku. Możesz również zapytać ich więcej o to, co możesz zrobić, aby ograniczyć lub nawet zapobiec skutkom ubocznym.

Jak dbać o siebie lub radzić sobie z objawami?

Afazja jest oznaką uszkodzenia lub poważnych zakłóceń w mózgu. Większość stanów, które powodują afazję, jest ciężka, a niektóre stanowią zagrożenie życia. Z tego powodu nie powinieneś próbować samodzielnie diagnozować afazji. Jeśli ty lub ktoś, z kim przebywasz, ma objawy podobne do afazji, powinieneś zadzwonić pod numer 911 (lub numer lokalnego pogotowia ratunkowego), aby natychmiast uzyskać pomoc medyczną.

Jak szybko po zabiegu poczuję się lepiej?

Czas potrzebny do wyzdrowienia z afazji zależy od tego, co ją spowodowało, jak długo może trwać i od stosowanych metod leczenia. Twój lekarz jest najlepszą osobą, która powie ci więcej o harmonogramie, w którym poczujesz się lepiej i wyzdrowiejesz.

Zapobieganie

Jak mogę zapobiegać afazji lub zmniejszać ryzyko jej rozwoju?

Afazja zdarza się nieprzewidywalnie, więc nie można jej zapobiec. Możesz jednak spróbować zapobiegać chorobom, które je powodują, lub zmniejszać ryzyko ich wystąpienia. Niektóre z rzeczy, które możesz zrobić, to:

• Jedz zbilansowaną dietę i utrzymuj zdrową wagę. Wiele stanów związanych ze zdrowiem układu krążenia i serca, zwłaszcza udar, może uszkodzić obszary mózgu, powodując afazję. Zapobieganie udarowi i podobnym schorzeniom jest kluczowym sposobem zapobiegania afazji lub zmniejszania ryzyka jej rozwoju.
• Nie ignoruj infekcji . Infekcje oczu i uszu wymagają szybkiego leczenia. Jeśli te infekcje rozprzestrzenią się na twój mózg, mogą stać się poważne, a nawet śmiertelne, i mogą spowodować uszkodzenie mózgu, które może prowadzić do afazji.
• Nosić wyposażenie ochronne. Urazy głowy mogą powodować uszkodzenie mózgu, które prowadzi do afazji. Niezależnie od tego, czy jesteś w pracy, czy w wolnym czasie, używanie sprzętu ochronnego może pomóc uniknąć urazu mózgu, który może prowadzić do afazji. Przykładami wyposażenia ochronnego są kaski i pasy bezpieczeństwa (lub inne zabezpieczenia pojazdu).
• Zarządzaj swoimi warunkami zdrowotnymi. Zarządzanie chorobami przewlekłymi może pomóc w zapobieganiu innym stanom, które mogą powodować uszkodzenie mózgu i afazję. Przykłady tego rodzaju chorób przewlekłych obejmują cukrzycę typu 2 , wysokie ciśnienie krwi , padaczkę i stany, które stwarzają ryzyko wystąpienia zakrzepów krwi, które mogą prowadzić do udaru.

Perspektywy / Prognozy

Jakie są perspektywy dla tego stanu i czego powinienem się spodziewać?

Perspektywy afazji zależą od kilku czynników. Twój lekarz może ci powiedzieć, co jest najbardziej prawdopodobne w twoim konkretnym przypadku.

W niektórych przypadkach afazja jest problemem krótkotrwałym i szybko ustępuje. W przypadku innych pełne wyzdrowienie może zająć tygodnie, a nawet miesiące. Niestety, afazja, która pojawia się z powodu trwałego uszkodzenia mózgu, jest często problemem na całe życie. Terapia mowy może pomóc złagodzić objawy afazji, ale może nie całkowicie odwrócić skutków tego stanu.

Żyć z afazją i jak dbać o siebie?

Istnieje wiele sposobów, w jakie osoby z afazją mogą sobie pomóc lub obejść skutki tego stanu.

Osoby z afazją mogą również wykonać następujące czynności, aby zadbać o siebie:

• Skontaktuj się z lekarzem zgodnie z zaleceniami . Dalsza opieka może pomóc w monitorowaniu stanu i próbie ograniczenia skutków.
• Postępuj zgodnie ze wskazówkami dotyczącymi leczenia swojego dostawcy . Przykłady obejmują przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami i chodzenie na terapię logopedyczną (jeśli zaleci to Twój dostawca).
• Jeśli to możliwe, szukaj grup wsparcia . Tego rodzaju społeczności wsparcia, osobiście lub online, mogą pomóc ci uczyć się od innych osób z afazją. Afazja jest również problemem komunikacyjnym, więc osoby z nią często czują się odizolowane lub samotne. Te grupy mogą pomóc ci poczuć więź z innymi, którzy rozumieją twoją sytuację i zmagania.
• Poszukaj alternatywnych sposobów komunikacji . Dla wielu osób z afazją — zwłaszcza z afazją Broki — komunikowanie się poprzez pisanie jest pomocne, ponieważ opiera się na częściach mózgu, które zwykle nie są dotknięte.
• Technologia może pomóc . Urządzenia mobilne, takie jak smartfony i tablety, mogą pomóc osobom z afazją, oferując im inne sposoby komunikowania się bez mówienia na głos. Istnieją nawet aplikacje dla tych urządzeń zaprojektowane specjalnie, aby pomóc osobom z afazją.
• Noś coś, co powie innym, że masz afazję . „Identyfikator afazji” lub karta informacyjna może ułatwić komunikację w sytuacjach, w których występują osoby, które Cię nie znają lub cierpią na tę przypadłość.

Co mogę zrobić, aby pomóc bliskiej osobie z afazją?

Istnieje kilka wskazówek dla osób, które mają ukochaną osobę z afazją. Niektóre z tych wskazówek mogą ułatwić życie bliskiej Ci osobie oraz pomóc jej nawiązać kontakt i komunikować się. Inni mogą zachęcić ich do powrotu do zdrowia lub poprawić sposób przystosowania się do ich stanu. Niektóre rzeczy, które możesz zrobić, to:

• Bądź cierpliwy i wyrozumiały . Jeśli ukochana osoba ma afazję, wzmocnij ją, dając jej czas na komunikację. Pomóż im czuć się bezpiecznie i zachęcać. Pozwól im popełniać błędy bez ich poprawiania i daj im czas na dokończenie wypowiedzi bez przerywania i kończenia zdań. Pomóż im, jeśli o to poproszą, ale najpierw pozwól im spróbować samodzielnie.
• Znajdź sposoby na połączenie . Afazja zaburza zdolność komunikowania się, co często prowadzi do poczucia głębokiej izolacji i samotności. Możesz zrobić ogromną różnicę, jeśli komunikujesz się z ukochaną osobą w sposób, który jest dla niej łatwiejszy i wygodniejszy.
• Ułatw im komunikację. Zwróć ich uwagę, zanim zaczniesz mówić, utrzymuj kontakt wzrokowy i poświęcaj im całą swoją uwagę, a jeśli to możliwe, zredukuj hałas w tle (np. Ścisz telewizor). Zaoferuj im alternatywne sposoby komunikowania się, takie jak pisanie, rysowanie, gestykulacje lub korzystanie z inteligentnych urządzeń, jeśli wolą i jeśli to im pomaga.
• Traktuj ich z szacunkiem i godnością. Osoby z afazją mogą czuć się zakłopotane lub zawstydzone swoimi zmaganiami z komunikacją. Traktowanie ich z szacunkiem i godnością może w tym pomóc. Jeśli mają problemy ze zrozumieniem, możesz z nimi rozmawiać, używając łatwiejszych do zrozumienia słów lub zdań albo za pomocą pytań typu tak/nie (jeśli tak wolą). Powinieneś unikać mówienia do nich z pogardą lub mówienia tak wolno, że jest to obraźliwe lub bolesne. Powinieneś także unikać mówienia głośniej, chyba że cię o to poproszą.

Kiedy powinienem szukać opieki?

Jeśli stopniowo zauważysz, że masz objawy afazji, powinieneś jak najszybciej porozmawiać z lekarzem. Powinieneś również porozmawiać z lekarzem, jeśli masz objawy afazji, które pogarszają się z czasem. Jest to raczej oznaka zwyrodnieniowej choroby mózgu niż urazu lub uszkodzenia spowodowanego stanami takimi jak udar.

Kiedy powinienem udać się na ostry dyżur?

Jeśli nagle pojawią się objawy afazji, należy wezwać pomoc medyczną w nagłych wypadkach. Gdy objawy afazji pojawiają się szybko lub bez ostrzeżenia, może to być oznaką udaru mózgu lub innego niebezpiecznego stanu, dlatego należy natychmiast zadzwonić pod numer 911 (lub lokalny numer służb ratunkowych), aby uzyskać pomoc medyczną.

Powinieneś również uzyskać pomoc, jeśli zauważysz jakiekolwiek objawy udaru (niezależnie od tego, czy występują razem z objawami afazji) u siebie lub kogoś w pobliżu. Objawy te obejmują:

• Osłabienie, drętwienie lub porażenie po jednej stronie ciała.
• Niewyraźna lub zniekształcona mowa.
• Opadanie po jednej stronie twarzy lub utrata wzroku w jednym oku.
• Problemy z połykaniem.
• Dezorientacja, drażliwość lub pobudzenie.
• Problemy z koncentracją, myśleniem lub zapamiętywaniem.
• Nagły ból głowy, który jest silny lub uniemożliwia wykonywanie zwykłych czynności.